VNG Magazine nummer 6, 11 april 2025
Tekst: Rutger van den Dikkenberg
Defensie wil uitbreiden. Een flexibele schil moet het voor het leger makkelijker maken om bij een crisis snel op te schalen. Reservisten vormen een belangrijk onderdeel van die flexibele schil. Drie deeltijdmilitairen met een gemeentelijke achtergrond over hun ervaringen.
De Russische inval in Oekraïne zette de verhoudingen al op scherp, en nu de Verenigde Staten onder president Donald Trump de NAVO mogelijk de rug toekeren neemt in Europa de urgentie toe: Nederland en de andere Europese landen willen meer investeren in de eigen verdediging. Vorige maand kwam staatssecretaris Gijs Tuinman van Defensie daarom met voorstellen die moeten leiden tot een ‘inzetbare en schaalbare krijgsmacht’. Die moet snel kunnen groeien als de dreigingen toenemen, en kunnen afschalen als de rust weerkeert. De krijgsmacht moet flink groeien, van 70.000 mensen nu naar op termijn 200.000 militairen.
Met het oog op de krappe arbeidsmarkt zoekt Tuinman daarbij nadrukkelijk de samenwerking met andere organisaties, om bijvoorbeeld personeel te delen in combinatiebanen. Ook reservisten spelen een grote rol in de uitbreidingsplannen van Defensie. Deeltijdmilitairen die goed getraind en geëquipeerd zijn, maar ook een baan hebben buiten Defensie, spelen een grote rol bij de flexibele krijgsmacht die de staatssecretaris voor ogen heeft.
VNG Magazine spreekt met drie reservisten over hun ervaringen als deeltijdmilitair. Hoe beleven zij hun defensietaken, en hoe ziet de kruisbestuiving met de gemeente eruit?
Ronald Schneider
Burgerfunctie: Burgemeester Barendrecht
Militaire functie: Strategisch adviseur 1 Civiel en Militair Interactiecommando, Landmacht
‘Eén van mijn jeugdvrienden is reservist. Af en toe ging hij op uitzending. Dat leek me interessant. Ik heb nooit in dienst gezeten. De dienstplichtigen die net als ik zijn geboren in de laatste maanden van 1962 hoefden niet op te komen. Een jaar of zes geleden werd ik gewezen op het 1 CMI-commando. Dat is een aparte tak van de reservisten. Defensie ziet in dat mensen die civiele expertises hebben, ook van nut kunnen zijn bijvoorbeeld in de interactie met civiele partijen, zowel in oorlogssituaties al in niet-oorlogssituaties. Ik zit vanuit mijn achtergrond in het politieke netwerk, maar er zijn ook mensen met economische of juridische ervaring bij. De bedoeling is dat we meegaan bij militair optreden in andere landen en daar de commandant adviseren.
Ik ben nooit op missie geweest. Nadat ik kort wethouder was in Albrandswaard, deed zich de mogelijkheid voor om voor een halfjaar naar Irak te gaan. Daar heb ik me voor aangemeld, maar dat ging helaas niet door. In mijn huidige functie als burgemeester kan ik niet meer op uitzending. Ook pelotonsavonden moet ik soms laten schieten omdat er dan ook een raadsvergadering is. Voor mij staat het ook niet ter discussie. Ik ben nu de burgemeester, en dat is het mooiste beroep van de wereld. En als er wat gebeurt, blijf ik als burgemeester op ook op mijn post, dat weten ze bij Defensie ook. Maar ik heb wel een groen hart.’
Dave Heemskerk
Burgerfunctie: Participatieadviseur gemeente Gouda
Militaire functie: Groepscommandant Korps Nationale Reserve
‘Als groepscommandant ben ik onderofficier en dan zijn drie pijlers van belang: vakman, leider en instructeur. Ik geef andere reservisten les over het zijn van militair. Denk bijvoorbeeld aan de omgang met wapens, medische hulpverlening en andere skills en drills. Om dat te kunnen doen, moet ik zelf ook vakbekwaam zijn.
In 2011 begon ik als reservist, gewoon als soldaat. Vrij snel promoveerde ik tot korporaal. In mijn diensttijd had ik al mijn militair rijbewijs C gehaald. Daardoor kon ik doorgroeien. In 2023 heb ik aan de KMS een verkorte opleiding tot onderofficier gevolgd en ben ik sergeant geworden. Het militaire wereldje trekt me. Tijdens mijn diensttijd in 1993 ben ik vrijwillig uitgezonden naar Bosnië, als blauwhelm voor de Verenigde Naties. Voor die missie hadden België en Nederland er een transportbataljon opgericht. Ik hoefde niet te gaan, maar wilde het graag meemaken om te zien of beroepsmilitair wat voor me was. Uiteindelijk werd ik journalist, maar het militaire bleef altijd trekken. De combinatie civiel en deeltijdmilitair trekt me erg, ook nu de dreiging concreter wordt. Ik realiseer me nog beter waarom ik reservist ben geworden.
Ik ben graag maatschappelijk betrokken. Daarom werk ik ook voor de gemeente Gouda. Ik kan het goed combineren. Ik ben zo’n veertien uur per week bezig met Defensie, maar omdat ik in Gouda heb gekozen voor een parttimefunctie hoef ik weinig af te stemmen. Woensdag is mijn Defensiedag en de meeste trainingen zijn in het weekeinde. Er is veel kruisbestuiving tussen de gemeente en Defensie. Van wat ik op de KMS heb geleerd, profiteer ik ook in mijn functie bij Gouda, houding en omgaan met druk bijvoorbeeld. Wel heb ik op het werk het gesprek gevoerd: wat gaat voor als er een crisis uitbreekt? Ook als participatieadviseur heb ik dan een rol.’
Jason Koevoet
Burgerfunctie: gemeenteraadslid Breda
Militaire functie: plaatsvervangend groepscommandant, Korps Nationale Reserve
‘Het prikkelde altijd al een beetje om bij Defensie te gaan. Tijdens mijn studie technische bedrijfskunde hoorde ik van het bestaan van de mogelijkheid reservist te worden. Ik ben het naast mijn studie gaan doen, met het idee om later beroepsmilitair te worden. Dat is er niet van gekomen door een leuke kans in het bedrijfsleven, maar ik ben wel reservist gebleven. Zo heb ik het beste van twee werelden.
Ik ben korporaal bij het Korps Nationale Reserve. Dat is een onderdeel van de Landmacht. Reservisten kunnen onder meer worden ingezet bij het bewaken en beveiligen van vitale infrastructuur in Nederland. Denk bijvoorbeeld aan de havens, maar eventueel ook kerncentrales en andere objecten.
Bij Defensie leer je om rust te bewaren en het overzicht te creëren; dat neem ik mee naar de politiek. In de raad kun je weleens onder vuur komen te liggen, als reservist train je om op een goede manier met die druk om te gaan. Daarnaast leer je bij Defensie nog een hoop andere vaardigheden die je in andere functies goed kunt gebruiken. Ook tussen Defensie en mijn dagelijks werk bij VDL is veel overlap.
Op de dag van de Russische inval in Oekraïne, 24 februari 2022, zat ik in de auto. “Het is oorlog in Europa” hoorde ik op de radio. Dat zinnetje vergeet ik nooit meer. Ik ben niet bang om opgeroepen te worden. Maar als het gebeurt, dan is het goed mis in Europa. Dan ben ik voorbereid.’