Niet groots en meeslepend, niet spannend of spectaculair. Ik droom van iets dat lang gewoon was, maar dat stilletjes – of nee, juist in gekrakeel en kippendrift – is ­verdwenen. Een droom die wortelt in de Hollandse polder: stabiel bestuur. 

Naar analogie van het Pareto-principe dat 80 procent van de uitkomsten kan worden verklaard door 20 procent van de oorzaken, gaat 80 procent van de politieke verschillen over 20 procent van de problemen. Over 80 procent van de problemen is 80 procent van de mensen het in grote lijnen eens. Maar gek genoeg is de koers voor deze 80 procent onhelder. Of het nu gaat over energie, klimaat, stikstof of woningbouw, het beleid is consequent niet consistent. Alles gaat daardoor moeizaam.

Stel, we zouden beleid maken waarover 80 procent van de samenleving het eens is. Een agenda van de belangrijkste punten waarover we in het brede politieke midden keuzes maken waar we nooit spijt van kunnen krijgen. Over de onderwerpen waarover de slimste adviseurs jarenlang hebben nagedacht. Zo bracht de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen het rapport Gematigde groei uit, met aanknopingspunten voor gebalanceerd migratiebeleid en de economische keuzes die dit vraagt. Over samenwerking aan de economie en defensie in Europa staan bouwstenen in het rapport van Mario Draghi. Op het terrein van woningbouw liggen er afspraken, al gaat de versnelling nog niet hard genoeg. De vergrijzing en de toenemende vraag naar zorg vragen actie in de volle breedte. Dit is ook zo voor klimaatadaptatie en de energietransitie waar een gezamenlijke agenda nodig is, alle overheden staan aan de lat voor een deel van het energiestelsel. Niet in de laatste plaats vraagt bestaanszekerheid een gemeenschappelijke agenda. 

In Den Haag voeren versplintering en polarisatie de boventoon

Op al deze onderwerpen zijn in het brede politieke midden, samen met het maatschappelijk middenveld, keuzes te maken die richting geven en die draagvlak hebben in de samenleving. In de politiek gaat het steeds  over de emotie van verschil en te weinig over de samenbindende kracht van urgentie. Stabiel bestuur vraagt samenwerking met bestuurlijke en maatschappelijke partners. Maar in Den Haag voeren versplintering en polarisatie de boventoon. Dit geeft voeding aan het maatschappelijk onbehagen, terwijl er in de samenleving juist verlangen is naar perspectief en verbindend leiderschap.   

Over voldoende onderwerpen is er tussen politieke partijen verschil van inzicht. Maar als politici, bestuurders en de samenleving zich richten op de 80 procent waar draagvlak voor is, kunnen we een heel eind komen op weg naar een stabiel bestuur met een duidelijke focus. Uiteraard met aandacht voor de uitvoerbaarheid van de keuzes, inclusief een solide financiering. Dat moet haalbaar zijn, al lijkt het utopisch. Hoe dan ook, ik kijk ernaar uit!