Knelpunt: Het is niet duidelijk wie verantwoordelijk is voor de hulp aan deze persoon
Als mensen zorg mijden, is het niet altijd duidelijk wie de regie heeft. Zelfs wanneer er primair zorgproblemen zijn, maar die zich niet duidelijk manifesteren, kan het onduidelijk zijn wie verantwoordelijk is.
Zonder een professional die regie voert, is het lastig een goede oplossing te vinden voor mensen die zorg mijden. Zeker als er geen bemoeizorg is ingekocht in een gemeente, of wanneer de bemoeizorg alleen mensen met overlastgevend gedrag behandelt Terwijl het maken van een plan en afstemming vaak een voorwaarde voor succes is. Daar komt bij dat wat regie is, welk mandaat daarbij hoort, wat het ‘script’ van de regisseur is, en wie er naar de regisseur moet luisteren zelden vastligt. Verschillende ketens (zorg, veiligheid, wonen, werk en inkomen) hebben bovendien vaak eigen regisseurs. In andere woorden, het ontbreekt ten enenmale aan goede regie-instrumenten. Toch klinkt er geen term zo vaak als ‘regie’.
Hieronder vindt u een aantal oplossingen voor het knelpunt. Als de oplossing voor een specifieke groep geldt (zorg mijdend, overlast gevend of hoog risico op gevaarlijk gedrag) dan staat dat erbij.
Categorie: beleidsniveau
In de forensische zorg wordt gebruikt gemaakt van wetenschappelijk gevalideerde vragenlijsten die helpen bij in beeld brengen van de risico’s in iemand gedrag. De FARE (Forensisch Ambulante Risico Evaluatie) is het model dat wordt gebruikt in de ambulante setting. Forensisch FACT-teams gebruiken FARE om (de intensiteit van) hun behandeling mee te kunnen bepalen.
Meer informatie
Categorie: uitvoerend niveau
Alle Veiligheidshuizen ontwikkelen een persoonsgerichte aanpak voor verschillende groepen in hun regio. Verschillende Veiligheidshuizen hebben hierin speciaal aandacht voor mensen gevaarlijk gedrag vertonen als gevolg van een ernstige psychiatrische aandoening of lichte verstandelijke beperking. Zij hebben vaak goed zicht op de omvang van de problematiek en hebben een netwerk in de regio waarin zij deze casussen bespreken.
Meer informatie
Het Regionaal Forensisch Psychiatrisch Netwerk Oost Nederland (RFPN) bestaat sinds 2013, gemiddeld worden 100 cliënten per jaar behandeld. De doelgroep voor het RFPN wordt gevormd door mensen met een ernstige psychiatrische of psychische handicap, vaak in combinatie met psychosociale problematiek, die in aanraking zijn gekomen met de strafketen, of waarvan verwacht wordt dat ze daarmee in aanraking zullen komen, waarbij men lokaal geen adequate oplossing vond of denkt te vinden.
Het RFPN richt zich in haar casusoverleg op het realiseren van een integrale persoonsgerichte aanpak met een beschreven plan van aanpak, waarin adequaat op- en afgeschaald wordt. De unieke combinatie van kennis uit zowel de zorg- als de strafketen over regelgeving én plaatsingsmogelijkheden vormt een cruciaal (gebleken) onderdeel in de sluitende aanpak.
Het RFPN ontvangt een subsidie vanuit ZonMW voor het organiseren van een sluitende aanpak van verward gedrag.
Voor meer informatie over deze oplossing: P. Wesseloo (Gemeente Enschede)
Categorie: uitvoerend niveau
Als er onenigheid is tussen professionals uit verschillende domeinen, kan een waardendialoog uitkomst bieden. Daarmee worden alle betrokkenen om tafel gezet. Die pellen gezamenlijk aan de hand van verschillende niveaus af waar iedereens verantwoordelijkheid zit en waar dit ophoudt. En wat daaronder ten grondslag ligt. Er kan van organisatiecultuur terug worden geredeneerd naar organisatiestructuur, onderliggende regelgeving en financiële prikkels naar uiteindelijk de waarden die daaraan ten grondslag liggen. Op die manier kan je elkaars beweegredenen beter begrijpen. En vanuit dit dieper begrip is het gemakkelijker samen eigenaarschap te nemen over mensen waar je samen bij betrokken bent, ieder vanuit zijn eigen perspectief.
Voor meer informatie over deze oplossing: Albert Jan Kruiter, Instituut voor Publieke Waarden
Categorie: beleidsniveau
De regio Gooi en Vechtstreek werkt in alle gemeenten bij multiproblematiek met een regisseur. Voor de complexe, domeinoverstijgende problematiek willen de gemeenten gaan werken met lokale doorzettingskracht op de gemeentelijke domeinen werk, inkomen, zorg, ondersteuning, openbare orde en veiligheid. Hieraan is ook financiële handelingsruimte gekoppeld.
- Meer informatie: sociaaldomein@regiogv.nl
In de regio Flevoland heeft de gemeente Almere een opschalingsmodel met een brandpuntfunctionaris. Deze kan ingeschakeld worden wanneer meerdere partijen vastlopen bij een casus. De brandpuntfunctionaris heeft op dat moment doorzettingsmacht- en kracht.
- Contactpersoon: Rita Rondeel, Gemeente Almere
Graag ook Zorgconsul Rotterdam toevoegen als voorbeeld
In Leiden is al jaren het Munchhausen overleg dit helpt mensen en organisaties die snel hulp nodig hebben en voor wie bestaande procedures verstarrend werken. Focust zich op wonen, werken, zorg en onderwijs.
- Meer informatie: website De Von Münchhausenbeweging
Categorie: uitvoerend niveau
Wanneer onduidelijk is wie regie moet nemen en hoe dat moet, is een toolkit met instrumenten om regie te voeren handig. Instrumenten waarmee impasses kunnen worden opgelost, stakeholders in kaart gebracht, en een planning met afspraken en monitoring gemaakt kan worden. Op die manier wordt regie voeren effectiever, en kost het minder tijd en moeite. Aan die de regierol en instrumenten zou de volgende inhoud kunnen worden gegeven.
Wanneer is regie nodig?
Regie is nodig, wanneer er problemen in verschillende domeinen zijn, deze problemen op elkaar ingrijpen, en geen of gebrekkige oplossingen zijn.
Wanneer en op welke manieren kun je regie voeren bij personen met verward gedrag?
1. Als je mandaat hebt om in het proces:
- betrokken professionals te wisselen
- een professionele hulpverlener die een goede band heeft met de persoon met verward gedrag zo nodig jarenlang in kan zetten, ongeacht wisselingen van werkgever of financiering
- een professional van standaard modus kan laten veranderen, bijvoorbeeld door ze outreachend in plaats van afwachtend te laten zijn
- partijen uit de casus te verwijderen
- doelen van betrokken professionals tijdelijk meer of minder prioriteit te geven
- toegang tot relevante informatie te krijgen
- extra of andere middelen in te zetten
- de betrokken partijen een integraal plan uit te laten voeren
2. Als je versneld hulp of een voorziening kan organiseren, zoals:
- versneld een indicatie kunnen afgeven
- versneld een inkomen of woning kan organiseren
3. Als je tijd kan kopen, bijvoorbeeld door:
- een huisuitzetting uit te stellen
- een ontslag uit een instelling uit te stellen
4. Als je toegang kan organiseren voor de persoon met verward gedrag, bijvoorbeeld door
- (tijdelijk) zorg zonder indicatie in te kunnen kopen
- een uitkering te laten verstrekken zonder sollicitatieplicht
- urgentie tot een woning te verstrekken zonder IBRI-formulier
In algemene zin, gaat het dus om de mogelijkheid om uitzonderingen op een regel, praktijk of routine te bedingen, bijvoorbeeld op:
- een inhoudelijk domein: inkomen, schulden, wonen, ggz, veiligheid en justitie
- de samenstelling van het team en de partijen die bij de casus betrokken zijn
- de manier van benaderen
- de timing en afstemming van de verschillende activiteiten en voorzieningen
Wat is daar voor nodig aan instrumenten?
- Een formeel mandaat, waarmee bindende besluiten worden gemaakt en zeggenschap wordt verkregen over de inzet gefinancierd uit indicaties en beschikkingen
- Een maatwerkbudget, dat bureaucratievrij is (zonder formele voorwaarden voor inzet), en naar het inzicht van de regievoerder te besteden is.
- Een maatwerkroute, met voor ieder domein iemand die een uitzondering kan goedkeuren binnen een week, inclusief escalatiemogelijkheid naar bestuurders. In die route staan vooraf de algemene voorwaarden waaronder groen licht wordt gegeven. Zo’n voorwaarde kan bijvoorbeeld zijn dat met het plan escalatie wordt voorkomen.
- Een overzicht met bureaucratische mogelijkheden en kostprijzen van verschillende voorzieningen en interventies.
Een regievoerder heeft bepaalde competenties nodig om goed regie te kunnen voeren. Zo moet zij boven de partijen kunnen staan en de voorgestelde uitzonderingen kunnen onderbouwen. Zo lok je alleen gewenste precedentwerking uit, en vermijd je weerstand bij betrokken partijen. Daarnaast moet zij kennis hebben van de bureaucratische mogelijkheden en onmogelijkheden. Ten slotte moet ze zowel empathisch en confronterend kunnen zijn.
Overzicht en monitoren van afspraken
Ten slotte zou de toolkit een manier om makkelijk afspraken te maken, taken toe te wijzen, en de gemaakte afspraken te monitoren moeten bevatten. Betrokken partijen zouden toegang moeten krijgen tot (delen van) deze lijst, zodat ze zelf aan kunnen geven of en wanneer afspraken uitgevoerd zijn.