Knelpunt: U kunt geen geschikte behandeling of opnameplek vinden wanneer dat nodig is
Er zijn te weinig zorgplekken voor personen met verward gedrag die zorg mijden. Soms kunnen ze wel terecht bij de GGZ, een verslavings- of een geriatrische kliniek. Maar ook deze partijen zijn niet altijd in staat om mensen die zorg mijden afdoende te helpen. Bijvoorbeeld omdat mensen die zorg mijden niet op komen dagen. En als een cliënt gemotiveerd raakt om bijvoorbeeld een beschermd wonen plek te accepteren, kan er voor zo’n plek een wachtlijst zijn.
Het komt regelmatig voor mensen met verward gedrag die zorg mijden geen adequate zorg krijgen. Omdat de drempel om naar een behandelend psychiater te hoog is, of omdat ze in beginsel de benodigde zorg vermijden, al dan niet door een gebrekkige probleemperceptie, gevoelens van schuld en schaamte of slechte ervaringen met hulpverleners in het verleden.
In veel gevallen werkt het systeem ook niet mee. Zorgaanbieders en financiers wijzen naar elkaar, hulpverleners wisselen te vaak en het is onduidelijk waar iemand met zijn vraag naar toe kan.
Ten slotte is het vinden van een passende behandeling of opnameplek niet altijd eenvoudig. Dan is er sprake van een mismatch in zorginhoudelijke vraag en aanbod.
Hieronder vindt u een aantal oplossingen voor het knelpunt. Als de oplossing voor een specifieke groep geldt (zorg mijdend, overlast gevend of hoog risico op gevaarlijk gedrag) dan staat dat erbij.
Categorie: uitvoerend niveau
Zelfregie- en herstelinitiatieven zijn laagdrempelige inloopvoorzieningen waarbij mensen met peers en ervaringsdeskundigen ondersteund worden in hun persoonlijk herstel. Er is vrije ruimte om jezelf te zijn zonder etiket, en er zijn geen behandeldoelen. In plaats daarvan kan iemand zelf regie nemen over wat hij of zij wil doen en kunnen er cursussen worden gevolgd over herstel. Deze initiatieven groeien hard en zijn vaak een goede aanvulling op de zorg vanuit de GGz. Mensen kunnen (weer) een steunend netwerk opbouwen.
Meer informatie
Of neem contact op met Sonja Visser of Greetje Senhorst, MIND
Categorie: uitvoerend niveau
Soms zijn er laagdrempelige time-out voorzieningen beschikbaar waar mensen een aantal dagen tot een aantal weken terecht kunnen om op adem te komen. Vaak zijn de toegangscriteria daarvoor minder strikt omdat er bijvoorbeeld alleen een verwijzing van de huisarts nodig is. Zodoende kan iemand daar vaak snel terecht. Gemeenten zijn daarvoor het eerste aanspreekpunt. Time-out voorzieningen zijn bijvoorbeeld beschikbaar in Amsterdam, Zeist en Rotterdam. Andere voorbeelden zijn Wegloophuis Utrecht, Pitstop, Vriendenhuizen van Vriend GGZ, Herstelhotel Weert.
Meer informatie
- OpvangAtlas van de Federatie Opvang
- ZonMW project 'Verward, en dan…?' Onderzoek naar een timeout functie in Eindhoven. Een initiatief van de gemeente Eindhoven, Neos, GGZ Eindhoven, Springplank040 en het Leger des Heils (Oost – Brabant)
Categorie: politiek niveau
De veldpartijen (GGZ Nederland, VGN, VNG, ZN) ontwikkelen momenteel een ketenveldnorm voor de inrichting van een ambulante functie voor deze doelgroep. Deze ketenveldnorm moet ertoe leiden dat aanbieders en financiers gezamenlijke afspraken maken in de regio over de vormgeving van de zorg aan deze groep. De norm kan een goede leidraad zijn in het afspreken en uitwerken van oplossingen voor een mogelijk tekort aan geschikte opvangplekken.
Soms is er wel een bed beschikbaar waar iemand tijdelijk kan verblijven, maar is de instelling niet voldoende toegerust om iemand met gevaarlijk gedrag te begeleiden. In dat geval kunnen afspraken worden gemaakt over het delen van de kosten voor het geschikt maken van zo’n plek. Zo kan in het Veiligheidshuis of bij een andere overlegtafel worden besloten om 24/7 begeleiding in te huren en de kosten te delen tussen OM en GGz.
Categorie: uitvoerend niveau
In sommige casuïstiek is er een plek gevonden in een instelling, maar heeft de desbetreffende instelling geen contract met een zorgverzekeraar. Om op korte termijn een ongecontracteerde zorginstelling te financieren, kan de zorgverzekeraar een gecontracteerde zorginstelling vragen om de ongecontracteerde zorginstelling als onderaannemer te laten fungeren.
Categorie: uitvoerend niveau
In sommige casuïstiek is een gebrek aan plekken een belangrijk knelpunt. Of is er wel een plek, maar heeft de desbetreffende instelling geen contract met een zorgverzekeraar. Dat hoeft niet altijd een onoverkomelijk knelpunt te zijn. De zorgverzekeraar heeft immers een zorgplicht. Als de zorgverzekeraar zijn zorgplicht niet nakomt, kunt u de verzekeraar daarop aanspreken. Dan belt u de zorgverzekeraar en vraagt u om zorgbemiddeling. Komt u er niet uit met de verzekeraar, dan kunt u een klacht indienen bij de civiele rechter of bij de Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (de SKGZ). De SKGZ houdt zorgverzekeraars dan aan hun zorgplicht. Het is ook mogelijk om hiervoor contact op te nemen met de NZa.
Denk ook aan mediationmogelijkheden zoals de inzet van familie- of cliëntvertrouwenspersoon.
Categorie: uitvoerend niveau
Zorgfinanciering is ingewikkeld. Er zijn veel verschillende mogelijkheden met allemaal hun eigen voorwaarden en kenmerken. Ze staan beschreven in de handreiking Programma Continuïteit van zorg.
Categorie: uitvoerend niveau
Is er intramurale zorg nodig? Dan kan het geen kwaad om alle opties te verkennen. Het onderstaande schema kan u helpen om te zorgen dat u geen opties over het hoofd ziet.
Categorie: politiek niveau
Als u geen plek kunt vinden omdat de combinatie van problemen die iemand heeft niet bij de financieringsmogelijkheden van oplossingen past, zouden partijen de oplossing gezamenlijk kunnen financieren. Die optie bestaat nog niet structureel, maar zou wel ontwikkeld kunnen worden.
Een aantal werkafspraken kan daarbij helpen:
- Als er binnen twee maanden geen plek is, betalen verzekeraar, gemeente, zorgkantoor en rijk samen
- Als er geen betaaltitel is, betalen verzekeraar, gemeente, zorgkantoor en rijk samen
- Als iemand steeds wordt doorverwezen moet de derde instelling diegene helpen op kosten van de drie instellingen gezamenlijk, naar het principe van “Three strikes and you are in”
- Elke keer wanneer er een plek of betaaltitel gecreëerd moest worden wordt dit gemeld bij de VNG zodat zij data kunnen verzamelen over mogelijke gaten in geschikte opnameplekken
Meer informatie
Categorie: beleidsniveau
Wanneer er geen laagdrempelige voorziening is voor mensen die niet aan de criteria van een RM of IBS voldoen of niet voldoen aan de criteria voor een stoornis zoals gedefinieerd in de DSM, kan ook besloten worden om zelf zo’n voorziening te ontwerpen. Samen met regiopartners kan een tussenopvang worden opgezet voor mensen die niet strafbaar zijn of verplicht opgenomen kunnen worden. Mogelijk kan gewerkt worden met een shared savings model.
Een aantal burgemeesters uit Friesland zijn al bezig met het opzetten van zo’n tussenvoorziening in samenwerking met het Regionaal Bestuurlijk Politie Overleg.
Categorie: beleidsniveau
Wanneer zelfstandig wonen geen optie is, kan een plek in de maatschappelijke opvang of een beschermd wonen instelling uitkomst bieden. Helaas bestaan er ook wachtlijsten voor deze instellingen. Paradoxaal genoeg zijn er op dit moment soms wachtlijsten voor zowel de instroom en als uitstroom uit deze instellingen. Of zogenaamde wederzijdse wachtlijsten – met cliënten die op elkaars plek zitten te wachten en dus van plek kunnen wisselen. De huidige ICT brengt dit nog onvoldoende in kaart. Landelijke en lokale digitale overzichten van wederzijdse wachtlijsten en beschikbare plekken zou een welkome aanvulling zijn om schaarste in plekken te lijf te gaan en op die manier de plekken te optimaliseren.
Naar goed voorbeeld van heremietkreeften: wanneer hun huisjes te klein worden gaan zij in een grote rij staan van groot naar klein en wisselen zij tegelijk van huisje. Dat zou je ook willen bij mensen die aan het wachten zijn op een passende woning of tijdelijke plek: vraag en aanbod matchen en mensen tegelijk de woonoplossing van hun behoefte kunnen geven.
Voor meer informatie over deze oplossing: Albert Jan Kruiter, Instituut voor Publieke Waarden