Arbeidsmigranten worden nog vaak weggezet als zeer kwetsbare personen. Of als overlastgevers. Maar de meesten zijn natuurlijk gewoon mensen zoals jij en ik.
En laten we eerlijk zijn. Wij voelen ons ook niet goed als we met veel te veel anderen in een veel te kleine ruimte moeten wonen. Als we geen kant uit kunnen omdat we – zowel voor inkomen als huisvesting – afhankelijk zijn van een werkgever. Waarbij klagen over onderbetaling, lange werkdagen of onfatsoenlijke huisvesting leidt tot ontslag en ‘leven op straat’. En dat in een land waarvan we de taal niet goed spreken, de cultuur niet goed kennen en de weg naar de overheid niet goed weten te vinden. Wat zouden we blij zijn als er dan iemand is die voor ons in de bres springt.
Gemeenten zijn die iemand
Gemeenten spelen een cruciale rol bij het aanpakken van dergelijke excessen. Samen met buurgemeenten en landelijke ketenpartners moeten zij deze uitwassen opsporen en beëindigen. Dat is en blijft nodig, maar we kunnen en moeten meer doen. Laat ik even teruggaan naar die man en die vrouw zoals jij en ik. Ik zie dan vooral heel krachtige mensen, die het avontuur zijn aangegaan en hier met hard werken bouwen aan een beter leven. En onze economie vaart daar wel bij. Het water zou een aantal bedrijfstakken zonder arbeidsmigranten echt aan de lippen staan. Deze mensen verdienen fatsoenlijke huisvesting en behandeling. Net als wij. Daarom dienen ze – al dan niet tijdelijk – deel uit te maken van de ‘gemeentelijke samenleving’.
Zicht op en inzicht in
Tijdens de coronacrisis kwam goed aan het licht dat dit voor te veel arbeidsmigranten nog niet geldt. Woon-, werk- en vervoersomstandigheden zorgden voor een hoger risico op besmetting. En bij de oproepen voor vaccinatie speelde het fenomeen op dat veel gemeenten – vanwege gebrekkige registratie – geen zicht hebben op het aantal arbeidsmigranten binnen hun grenzen. Laat staan dat ze inzicht hebben in (de kwaliteit van) waar ze wonen.
Symptoombestrijding of duurzame aanpak
Misschien dat meldingen van overlast bij zogenaamde Polenhotels of op recreatieparken dit inzicht voor een klein deel geven. En natuurlijk moeten we zulke problemen oplossen. Ook met het oog op de weerslag die dergelijke ongewenste situaties hebben op de gemeenschap én het draagvlak voor de ‘fatsoenlijke’ huisvesting van arbeidsmigranten in de buurt.
Maar bestrijden we enkel de symptomen? Of pakken we wonen, werken, leven en zorg in samenhang aan? Met alle betrokken disciplines binnen en partijen buiten de gemeente. Dus met rijksoverheid, buurgemeenten, werkgevers, uitzendbureaus, huisvesters en omwonenden. Dit vergroot de kans dat zowel de huidige inwoners als de nieuwkomers zich thuis (blijven) voelen. En, ik chargeer, gewoon eens een praatje met elkaar maken in plaats van elkaar over het hoofd zien of met de nek aankijken.
Emile Roemer geeft de maat aan
Het rapport Geen tweederangsburgers dat Emile Roemer en zijn Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten in oktober 2020 publiceerde, spreekt boekdelen. Hij geeft maar liefst 50 aanbevelingen om tot duurzame en fatsoenlijke oplossingen te komen. En om misstanden tot het verleden te laten behoren. Zijn aanbevelingen gaan over de uitzendbranche, arbeidsmigrant, zijn of haar gezondheid en welzijn, huisvesting, toezicht en handhaving en beleid op dit thema.
Ondersteuning vanuit de VNG
De impact van deze ‘totaalaanpak’ op ons als gemeenten is groot: organisatorisch, financieel en politiek-bestuurlijk. Om Roemers aanbevelingen geen stille dood te laten sterven, heeft de VNG een aantal bestuurlijke standpunten geformuleerd. Daarnaast zijn we druk bezig met een ondersteuningsprogramma voor gemeenten. Alles staat in de startblokken om ervoor te zorgen dat we arbeidsmigranten net zo kunnen behandelen als we zelf behandeld willen worden. Het zijn tenslotte net mensen, die arbeidsmigranten!