Een onderdeel bij rugby is de line-out. Hierbij gooit een speler de bal vanaf de zijlijn tussen de spelers van beide teams, die in twee rijen tegenover elkaar staan opgesteld. Spelers mogen een teamgenoot optillen (lifters), zodat die de bal hoger uit de lucht kan plukken (springer). Dit beeld staat voor mij symbool voor de verdere ontwikkeling van toezicht en handhaving.
Sinds 1 september 2019 ben ik directeur van het VNG-kenniscentrum dat gemeenten ondersteunt bij het vormgeven en uitvoeren van toezicht en handhaving in het sociaal domein. De eerste maanden heb ik gebruikt om kennis te maken met de activiteiten van het kenniscentrum en met het werkveld.
Nu ben ik geen onbekende in het sociaal domein en vanuit mijn werk bij VNG Realisatie ook niet in het werken voor én met meerdere gemeenten. En als mij in al die jaren één ding duidelijk is geworden, is het dat we zoveel meer impact maken als we de handen ineenslaan.
Kijk ik naar het kenniscentrum, dan ligt er een stevig fundament om op voort te bouwen. We beschikken over veel juridische en praktische kennis en onze adviseurs ondersteunen gemeenten bij concrete vraagstukken. Ze weten wat er speelt op het gebied van zorg, werk & inkomen, kinderopvang, wijk- en fenomeengerichte problematiek en kennen de betrokken ketenpartners.
De komende tijd richten we ons onder meer op het nog beter ontsluiten van de aanwezige kennis en expertise, zowel digitaal als tijdens bijeenkomsten. Daarnaast blijven we samen met gemeenten naar behoefte nieuwe werkwijzen en methodieken ontwikkelen. Een roadmap zal de implementatie van kennis, werkwijzen en methodieken vergemakkelijken. Uiteraard blijft ook het vertegenwoordigen van gemeenten richting rijk, ketenpartners en private partijen een belangrijk punt op onze agenda.
Net zoals de line-out bij rugby een samenspel is tussen verschillende kwaliteiten, zo zien we toezicht en handhaving als radertje binnen de gemeentelijke dienstverlening. Nog vaak genoeg kijken mensen me vragend aan als ik dit zeg. Aan de gebruikte termen kleeft ten onrechte nog altijd het imago van ‘politieagent spelen’. Ik geef dan als voorbeeld dat zorgbehoevende inwoners de zorg moeten krijgen die ze nodig hebben. Maar vanuit de solidariteitsgedachte brengen we het geld hiervoor met z’n allen op. Daarmee heeft de belastingbetaler er recht op dat we als gemeenten zorgvuldig met dit geld omgaan. Natuurlijk moeten we notoire fraudeurs onherroepelijk met rood van het veld sturen, maar er ligt in de dienstverlening zeker een uitdaging in het voorkomen van fouten en fraude.
Laten we ook niet vergeten dat er binnen het hele dienstverleningstraject verschillende tinten grijs zijn. Een gesprek dat ik had met de gemeente Tilburg illustreert dit. Het doel van de gemeente is de beste dienstverlening voor haar inwoners. Hierbij is niet het middel, maar het doel heilig. In de praktijk betekent dit vaak bewegen tussen dienstverlening, handhaving en het bredere maatschappelijke belang. In Tilburg proberen ze in casussen waar rechtmatigheid of kwaliteit in het geding is, al deze argumenten mee te nemen om tot een gewogen oordeel te komen. Een realistische werkwijze die mij erg aanspreekt.
De rol van het kenniscentrum is om gemeenten erbij te helpen hun toezicht en handhaving zodanig in te vullen, dat het een volwassen rol speelt binnen de dienstverlening. Daarbij is het belangrijk dat het zowel binnen als tussen gemeenten niet ieder voor zich is. Kijk nog maar eens naar de line-out bij rugby. Erkennen en benutten we elkaars kwaliteiten, dan komen we veel hoger!