VNG Magazine nummer 8, 20 mei 2022
Auteur: Marten Muskee | Beeld: Theo Kock
Vanuit het kabinet komt weinig waardering, aandacht en steun voor mensen die zelf Oekraïners in huis opvangen, en voor de gemeenten met alleen particuliere opvang. Dat moet veranderen, zegt Anton Stapelkamp, de burgemeester van Aalten.
Vluchtelingenopvang is toch een rijkstaak?
‘Ja dat klopt, maar in het hele land worden nu al 15.000 vluchtelingen particulier opgevangen tegen iets meer dan 30.000 in de gecoördineerde opvang. En het meest stuitende is bijna dat de vluchtelingen in particuliere opvang niet meetellen bij de opdracht die iedere veiligheidsregio krijgt om 3000 mensen op te vangen. De regio Noord- en Oost-Gelderland vangt nu bijna 3300 vluchtelingen op, van wie 1800 in de particuliere opvang. Het kabinet telt die niet mee. Er is een aantal gemeenten met alleen maar particuliere opvang. Het voelt heel beroerd als je als burgemeester van het kabinet een opdracht krijgt, waarvoor de inwoners van Aalten en medewerkers zich enorm inzetten, en er komt totaal geen steun. Alles loopt hier gesmeerd.’
Wat doet dat met het draagvlak lokaal?
‘Particulieren worden ontmoedigd om hun verantwoordelijkheid te nemen. Kijk naar de communicatie, er wordt vooral op risico’s gewezen. Ik krijg meer post over de risico’s van mensenhandel en misbruik, dan waardering voor het feit dat we 107 mensen opvangen. Rutte en de zijnen roepen al jaren over de kracht van de participatiesamenleving. Wat is nu mooier dan dat mensen zelf het vluchtelingenprobleem oppakken? Dat is de participatiesamenleving ten top. Het gaat niet alleen om het platte geld, maar ook om vertrouwen in de samenleving.
Particulieren krijgen ook geen vergoeding van de overheid. Ze moeten maar onderhandelen met hun gasten over een bijdrage voor gas en elektra, een gênante vertoning. Ik wil niet dat het draagvlak wegvalt. We zijn met z’n allen blij dit te kunnen doen. Het gaat heel goed, er zijn veel mensen bij betrokken. De kracht voor opvang komt echt uit de gemeenschap. Er is een hele organisatie opgetuigd en die werkt effectief en efficiënt. Alle gastgezinnen en vluchtelingen zijn hier bekend.’
Wat verwacht u van het rijk?
‘Waardering voor de inwoners die vluchtelingen onderdak bieden. Laat dat zien in een bescheiden onkostenvergoeding die via de gemeenten wordt verstrekt. Dan houden die zicht op de particuliere plekken. En kom zo snel mogelijk met een regeling voor de gemeenten. We zitten al bijna drie maanden in deze oorlog en nog steeds is niet duidelijk wat wij kunnen verwachten. In Aalten zijn hiervoor minstens 5 fte bijna continu aan het werk en we maken ook andere kosten. Waardering zit hem ook in het meenemen van de cijfers van particuliere opvang. Dus Aalten draagt niet bij aan het vervullen van de opdracht van de minister? Dat voelt als buitengewoon ondergewaardeerd.’