Wilma Landman (sinds maart 2017), Esther Brinks (sinds augustus 2017) en Carla Lohof (oktober 2018) zijn toezichthouder Wmo voor de samenwerkingsorganisaties De Wolden Hoogeveen. Alle 3 brengen ze hun eigen expertise en ervaring in, waarmee toezicht op de kwaliteit en rechtmatigheid van de Wmo stevig positie heeft.

Hoe is het toezicht op en de handhaving van de Wmo 2015 en de Jeugdwet in De Wolden en Hoogeveen georganiseerd?

Voor de Jeugdwet zijn er (nog) geen rechtmatigheidstoezichthouders aangesteld in de beide gemeenten. In De Wolden en Hoogeveen is voor de Wmo zowel het kwaliteits- als het rechtmatigheidstoezicht bij ons belegd. Wij zijn op papier onderdeel van het Team Zorg van de samenwerkingsorganisatie, maar verrichten onze onderzoeken onafhankelijk en objectief en brengen rechtstreeks verslag uit aan de verantwoordelijke wethouders.

En zijn jullie destijds goed voorbereid begonnen of zijn jullie in het diepe gegooid?

Wilma is in 2017 in het diepe gegooid. Dat werd veroorzaakt door een casus die op dat moment in Hoogeveen speelde, waarbij grote zorgen bestonden over de veiligheid van cliënten die woonachtig waren bij een zorgaanbieder. Daar moest de gemeente acuut ingrijpen. In de week waarin dat speelde moest er veel uitgezocht en geregeld worden wat de start betekende van een leerproces voor iedereen die op een of andere wijze met Wmo te maken had.

Esther heeft veel ervaring opgedaan met rechtmatigheidstoezicht voor een aantal gemeenten in het noorden van het land. Toen zij in augustus 2017 het team kwam versterken was dat een mooie aanvulling.

De samenwerkingsorganisatie De Wolden Hoogeveen is vergelijkbaar met een middelgrote gemeente. Wat heeft de organisatie doen besluiten om met (maar liefst) 3 toezichthouders aan de slag te gaan?

De Samenwerkingsorganisatie neemt het toezicht erg serieus en ziet het belang daarvan in. Daarnaast heeft de gemeente Hoogeveen relatief een groot aantal zorgvragers en zorgaanbieders. Doordat we met zijn drieën zijn met eigen expertise, kunnen we nu zowel signaalgestuurd als steekproefsgewijs onze onderzoeken doen waardoor we een stuk continuïteit kunnen borgen.

Wat zijn de 3 belangrijkste zaken die jullie 'onderweg' geleerd hebben?

• Geduldig zijn. Rome is niet op 1 dag gebouwd. Soms willen we te veel, te snel. Het liefst zouden we zien dat onze aanbevelingen gisteren al in het beleid waren opgenomen, maar zo werkt dat niet.
• Rechtmatigheid en kwaliteit kunnen naar ons idee niet los van elkaar worden gezien. Doordat we alle 3 onze kennis en ervaring meenemen, kunnen we onze onderzoeken zelfstandig uitvoeren en hoeven we (in principe) geen gebruik te maken van externe partijen.
• Door de ervaringen die wij in de afgelopen periode hebben opgedaan, zien we niet alleen dat er aan de voorkant winst te behalen valt, maar kunnen we de toegangsmedewerkers ook beter adviseren.

Werken jullie al veel samen binnen jullie gemeenten, met andere gemeenten en met ketenpartners? Wat levert dit op en waar valt nog wat te winnen?

• Binnen onze eigen gemeenten werken we samen met andere disciplines, zoals juridische zaken, beleid en contractmanagers.
• Wij nemen deel aan regionale overleggen, waar de toezichthouders uit vrijwel iedere Drentse gemeente inmiddels bij zijn aangesloten.
• We maken graag gebruik van de kennis en expertise van het Team Zorg van VNG Naleving.
• De samenwerking met het IKZ verloopt goed, we geven en krijgen veel informatie.

Door deze samenwerking met anderen krijgen we veel aanvullende informatie over zorgaanbieders, we krijgen en geven tips en adviezen en het geeft soms een andere kijk op situaties.

Houden jullie toezicht op zowel de kwaliteit als de rechtmatigheid? Hoe verhouden die 2 zich in jullie praktijk tot elkaar?

Wij houden inderdaad toezicht op kwaliteit en rechtmatigheid. Het 1 kun je volgens ons ook niet los zien van het ander. Daar waar de kwaliteit in het geding is, schort er ook vaak iets aan rechtmatigheid en omgekeerd.

Op welke resultaten die jullie hebben geboekt zijn jullie het meest trots?

• We hebben meer fraude-alertheid gecreëerd bij de toegangsmedewerkers.
• Er is, mede naar aanleiding van onze onderzoeken, terugvorderingsbeleid gemaakt.
• We hebben onze plek in de organisatie, en daarmee ons bestaansrecht verdiend.

Wat zijn de belangrijkste uitdagingen waar jullie de komende tijd intern en extern voor staan?

Intern: Door de aanhoudende werkdruk, dreigt de fraude-alertheid steeds weer naar de achtergrond te verdwijnen. We vinden het een mooie uitdaging om te bewerkstelligen dat bij alle medewerkers van de afdeling Wmo deze alertheid aanwezig is en blijft.

Extern: Het zou geweldig zijn als we een bijdrage kunnen leveren aan het opstellen van landelijke kwaliteitskaders.

Aanvulling op vraag 2 (15 november 2022):
Dit interview heeft plaatsgevonden ruim voor de uitspraak van het Hof Arnhem – Leeuwarden van 4 mei 2021. In deze uitspraak oordeelt het hof dat de gemeente Hoogeveen onrechtmatig heeft gehandeld door op 21 juli 2017 de cliënten van Ben Effectief te verplaatsen met als gevolg dat de locaties van Ben Effectief feitelijk werden ontruimd. Ook heeft het hof geoordeeld dat de gemeente bij monde van (toenmalig) wethouder Giethoorn ten onrechte in de media het beeld heeft geschetst van wantoestanden en acute veiligheidsrisico’s bij Ben Effectief.