Het Overhedenoverleg is als een doolhof met spiegels, je weet niet waar je blijft. In deze weken moet ik telkens denken aan de collegezaal op de Erasmus Universiteit, waar ik als student les kreeg over de rule of law, het leerstuk dat de overheid zich zelf ook aan de wet moet houden. Dit zit in de knel. In de wereld en bij ons. Ik had het destijds niet voor mogelijk gehouden.

Maandenlang wachtten we met de gemeenten op de uitwerking van de afspraak met het kabinet dat het rapport-Van Ark richtsnoer is voor vergoeding van het tekort op de jeugdzorg in 2023 en 2024, en aanpassing van het financieel kader vanaf 2025. Het Overhedenoverleg brak aan, er was niets geregeld. Terwijl in de wet klip-en-klaar staat dat het rijk aan gemeenten de kosten voor het uitvoeren van wettelijke taken moet vergoeden.

In Den Haag praten we met welwillende secretarissen-generaal en ministers. In een andere zaal vergaderen de fractievoorzitters van de coalitiepartijen, elk met eisen en wensen. Het speelveld is voor ons niet te overzien. Hoe brengen we het verhaal zo dat de hoop overeind blijft? De gemeenten in onze achterban verlangen terecht dat we een grens stellen; als het kabinet niet levert, gaan we naar de rechter om het rijk in gebreke te stellen. Weliswaar is het geen gezicht dat de ene overheid de andere voor de rechter sleept, maar we moeten onze tanden laten zien. Het kabinet moet zich aan de wet houden. Anders heeft elk volgend kabinet een vrijbrief om een greep uit de gemeentekas te doen. 

Voor zowel de jeugdzorg als het gemeentefonds zijn flinke stappen gezet

Op de woensdag van de deadline van dit magazine ligt er eindelijk een akkoord over de Voorjaarsnota. Die middags is er Overhedenoverleg. We vernemen dat in de Voorjaarsnota substantieel extra middelen voor gemeenten zijn opgenomen, ‘ondanks het feit dat middelen zeer schaars zijn’. Voor zowel de jeugdzorg als het gemeentefonds zijn flinke stappen gezet. Op een aantal punten lukt het niet om overeenstemming te bereiken, zoals de compensatie voor eerdere tekorten op jeugd, en over het voorkomen van onevenredige kosten in de toekomst. Gesprekken daarover gaan verder, bij de besluitvorming in augustus geeft het kabinet uiterlijk duidelijkheid hierover. 

De onderhandelingen zijn een leven van uur tot uur. Bij de uitgang oriënteer ik me na weken op waar we staan. Is de hoop nog overeind? De rechtsstaat ongekreukt? Na ampel beraad kiest het VNG-bestuur de woorden ‘voorzichtig optimistisch’. Het is fijn dat het kabinet en de Kamerfracties onze financiële zorgen erkennen. Er is naar ons geluisterd.