VNG Magazine nummer 7, 25 april 2025

Auteurs: Kees Jan de Vet en Martijn van der Steen

Door regionale krachten te bundelen, kunnen de grote nationale uitdagingen van onze tijd vanuit de regio’s verder gebracht worden – en kan ‘het Haagse’ daar vervolgens op aansluiten: een stap naar voren, vanuit hier.

32 Betoog

Stikstof, woningbouw, verdroging, waterkwaliteit of perspectief voor de landbouw. Allemaal nationale uitdagingen die inwoners en bedrijven in elke regio frustreren. Die vraagstukken zijn zó urgent dat op korte termijn doorbraken noodzakelijk zijn. In Brabant denken gemeenten, waterschappen, provincies en andere streekholders gelijk op. Zij werken met elkaar om bijvoorbeeld waterbeheer en woningbouw gezamenlijk op te pakken. Zo worden concrete maatregelen tegen droogte genomen, waarbij boeren, natuurorganisaties en overheden samen optrekken. Het resultaat? Regionale oplossingen met regionale en nationale impact. Dat is de Kracht van Hier. 
In concrete gebieden worden uitdagingen scherp en komen oplossingen in beeld. Als partijen inleggen wat ze te bieden hebben, ontstaat een krachtige mix aan mogelijkheden. En als het rijk daarin meebeweegt, ontstaat een energie die rond water, stikstof en woningbouw tot heel concrete resultaten kan leiden. Vanuit hier kan het wel, zo laat de Brabantse ervaring zien.

Als decentrale besturen zelf van start gaan, haakt Den Haag doorgaans aan

Beweging
Samenwerking vanuit gemeenten, provincies en de waterschappen creëert zo beweging die in de regio zelf meerwaarde oplevert én beweging brengt in de vastgelopen nationale dossiers. En vervolgens blijkt in de Brabantse praktijk, dat vaak wanneer gemeenten en regio’s initiatief nemen, Den Haag volgt. 
Dat het lokaal en regionaal lukt is een logisch gevolg van wat wij de kracht van hier noemen. Gemeenten en provincies zijn er, in het gebied, waar de échte vraagstukken worden gevoeld in de lokale gedaante en met échte mensen die mee kunnen praten over oplossingen. En dan blijkt veel mogelijk. Belangen kunnen zo eenvoudiger worden uitgewisseld en creatieve oplossingen zijn vanuit de unieke kennis van het gebied makkelijker te vinden. De gemeente weet waar woningen het beste passen en hoe deze duurzaam kunnen worden ingepast, terwijl Den Haag het heeft over een abstracte en getalsmatige ‘woningbouwopgave’. Maar: hoewel Den Haag beperkt initiatief toont, blijkt het wél goed te zijn in volgen. Als decentrale besturen in de regio zelf van start gaan, haken Haagse partners doorgaans aan.

Kracht
De Kracht van Hier bestaat, als concrete praktijk in Noord-Brabant én in andere gebieden. Die kracht kunnen we vaker inzetten. Decentrale overheden hoeven niet te wachten op nationale richtlijnen, ze kunnen zelf de stap naar voren zetten met eigen plannen voor de lokale context. Zoek de samenwerking met elkaar en benut elkaars kennis en middelen. Zo maken gemeentelijke initiatieven lokaal verschil én dragen ze als bonus bij aan nationale doelen. Dat is de Kracht van Hier. En dan is het aan Den Haag om te leveren als nodig is.  
Zo biedt de Kracht van Hier voor gemeenten en provincies een kansrijke route om te werken aan de grote vraagstukken van onze tijd. Dat vraagt van gemeentebestuurders het lef om naar voren te stappen en initiatief te nemen. En het vergt een rijksoverheid die initiatieven erkent en faciliteert. Zo kunnen we samen werken aan de toekomst van Nederland – vanuit hier, met elkaar.

Kees Jan de Vet is vertrekkend dijkgraaf van waterschap Brabantse Delta.
Martijn van der Steen is decaan en bestuurder bij de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB).

Schrijf ook een Betoog voor VNG Magazine: redactie@vngmagazine.nl