Het moet er toch echt eens van komen: een ministerie voor Digitale Zaken. Digitalisering heeft een dusdanige machtsverschuiving tot gevolg dat grondige generieke kennis nodig is, ongeacht het beleidsterrein van diverse ministeries. Kennis, beleidsinstrumentarium en ontwerpprincipes moeten tot stand komen op basis van strategische samenhang en integraliteit. Naar analogie van het ministerie van Financiën, dat bevoegdheden heeft ten aanzien van de budgetten en regels van alle ministeries, moet het ministerie voor Digitale Zaken bevoegdheden krijgen ten aanzien van het digitaliseringsbeleid van alle ministeries. 

De publicatie Meer Wel, die in juni verscheen, beschrijft concrete acties die noodzakelijk zijn om onze samenleving in balans te brengen. Digitalisering wordt daarin zo serieus genomen dat er een vacaturetekst is opgenomen voor de minister voor Digitale Zaken. Het werkveld van het ministerie wordt er als volgt beschreven: ‘Het ministerie voor Digitale Zaken ziet toe op het goed functioneren van het digitale stelsel en het effect dat het heeft op grondrechten en de balans tussen samenleving, markt, overheid en burgers. Het ministerie richt zich op het belang van de samenleving als geheel, op korte én lange termijn, en is zich daarbij bewust dat Europese samenwerking cruciaal is.’ 

Moeten we de hoop vestigen op andere bestuurslagen?

Het takenpakket is omvangrijk. Er is een onderliggende en samenhangende strategie nodig voor alle digitale zaken die effect hebben op de samenleving, de markt, de overheid en de individuele burger. Coördinatie van nationale en Europese wetgeving is urgent, het toezien en toetsen van aanbestedingen, de veiligheid van kritieke infrastructuren, integrale afwegingen van digitaliseringsplannen van ministeries op toekomstbestendigheid, toepasbaarheid, uitvoerbaarheid en rechtsstatelijkheid. Bijvoorbeeld op het non-discriminatiebeginsel bij digitale systemen van tal van diensten. 

Buiten de Haagse politieke werkelijkheid om lijkt dit alles vanzelfsprekend. Maar wat is de kans dat het ministerie van Digitale Zaken er echt komt? Nihil, zeggen de Haagse experts. Een staatssecretaris is het hoogst haalbare. Het is om moedeloos van te worden. Moeten we de hoop vestigen op andere bestuurslagen? Bijvoorbeeld bij de komende gemeenteraadsverkiezingen? Als vanaf volgend jaar elke gemeente een wethouder Digitale Zaken heeft met een stevige portefeuille en men op nationaal en Europees niveau goed strategisch samenwerkt, kunnen zij het integraal en samenhangend beleid in Den Haag wellicht afdwingen.