VNG Magazine nummer 7, 14 april 2023
De kans is groot dat ook in uw gemeente de BBB als grootste partij uit de bus is gekomen bij de provinciale statenverkiezingen. Sommigen beschreven die uitslag als de ‘revolte van het platteland tegen de stedelijke elite’. Maar deze propagandamachine van de agro-miljardenindustrie werd ook de grootste partij in veel grote steden (buiten de Randstad).
In maar liefst negentien G40-gemeenten werd de boerenpartij de grootste en ook in de vijftig middelgrote gemeenten (M50) scoorde deze ‘boerenpartij’ goed. Net als na de statenverkiezingen in 2019, waar een nog extremere populistische partij de grootste werd, riepen commentatoren dat ‘de gevestigde politiek ten dode opgeschreven is’. De werkelijkheid is dat premier Rutte en zijn coalitiegenoten al sinds 2010 gewend zijn aan een minderheid in de senaat.
De VVD probeerde het een race te maken tussen ‘de linkse wolk en de rechtse ratio’, maar de echte politieke strijd in Nederland gaat al jarenlang tussen extreemrechtse populistische partijen en gematigd rechts. Dat populistische blok blijft echter impotent door de constante versplintering. Inmiddels hebben we vijf radicaal-rechtse partijen in het parlement en in provincies en veel gemeenten zijn allerlei populistische varianten te vinden. Onderzoek laat zien dat het plafond voor populisten net boven de twintig procent ligt. Ruim driekwart van de Nederlanders zal niet snel op een rechts-radicale partij stemmen.
Ook de electorale toekomst is groen
Andere hysterische journalisten beschreven de BBB-winst als ‘de Brexit van Nederland’, burgers zouden ‘massaal voor boeren hebben gekozen’, waardoor ‘het stikstofbeleid op losse schroeven’ staat. De werkelijkheid is dat meer dan 60 procent van de kiezers stemde op een partij die de stikstofuitstoot wil verminderen.
Er zullen geen grote wijzigingen komen op klimaatvraagstukken. Voor een meerderheid in de Tweede Kamer heeft de regering D66 nodig; in de senaat PvdA en GroenLinks. Allemaal ‘groene’ partijen. Ook de electorale toekomst is groen: langzamerhand worden oudere kiezers vervangen door generatie X en millennials. En die zijn vaker voorstander van milieumaatregelen dan oudere generaties.
De radicalisering van boeren is het logische gevolg van hun machts- en statusverlies. Als kleine beroepsgroep doen boeren een disproportioneel beslag op de ruimte in Nederland en hadden ze onevenredig veel macht via het CDA. Laat u zich niet verblinden door deze laatste stuiptrekkingen van een eens zo machtige groep. U heeft in de gemeente hun landerijen nodig om huizen te bouwen.
André Krouwel is oprichter van Kieskompas en werkt als politicoloog aan de Vrije Universiteit: andre.krouwel@vu.nl, @AndreKrouwel