Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de organisatie van referenda en alle verkiezingen (voor de Tweede Kamer, de Provinciale Staten, de waterschappen, het Europees Parlement en de gemeenteraden). Dat brengt het nodige met zich mee qua organisatievraagstukken en kosten.
Gemeenteraadsverkiezingen 2026
Er zijn volgend jaar weer gemeenteraadsverkiezingen! De verkiezingsdag is woensdag 18 maart 2026. Bekijk onze pagina met overzicht van informatie over de gemeenteraadsverkiezingen zoals die beschikbaar is, op deze website en elders.
Nieuws
Ons standpunt
De VNG pleit voor een snelle start van het experiment met het nieuwe stembiljet en introductie van een elektronische stemmenteller. We blijven aandacht vragen voor verdere digitalisering van het verkiezingsproces. Om verder te werken aan een beter, efficiënter en effectiever verkiezingsproces hebben het ministerie van BZK, Kiesraad, NVVB en VNG gezamenlijk de Verkiezingsagenda 2030 opgesteld. Lees meer over deze Verkiezingsagenda
Vraag en antwoord
-
Ten behoeve van de collegevorming heeft de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden een handreiking uitgebracht.
Voor voorbeelden van andere gemeenten kunt u de VNG Databank Praktijkvoorbeelden raadplegen: http://praktijkvoorbeelden.vng.nl/.
Ook de opleidingsinstituten van de politieke partijen hebben daarover publicaties uitgebracht.
-
Dit onderzoek gebeurt in het kader van het geloofsbrievenonderzoek op grond van artikel V4 Kieswet.
In de toelichting bij artikel 5 van het Model-Reglement van orde voor de vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad 2018 staat daarover het volgende.
'Artikel 5
Het onderzoek van het proces-verbaal (onderzoek naar het verloop van de verkiezing of de vaststelling van de uitslag) gebeurt door de oude raad vlak voor de eerste samenkomst van de nieuwe raad na de gemeenteraadsverkiezingen. Het onderzoek van het proces-verbaal strekt zich niet uit tot de geldigheid van de kandidatenlijsten.
Het derde lid ziet op de specifieke taak die de raad heeft na de raadsverkiezingen. Na de gemeenteraadsverkiezingen heeft de commissie voor het geloofsbrievenonderzoek een extra taak, zij adviseert de raad ook over het verloop van de verkiezingen (of dit op wettige wijze is gebeurd) en het vaststellen van de uitslag (of deze juist is vastgesteld). Zij doet dit op basis van het proces-verbaal van het centraal stembureau. De raad dient op basis van dit advies een besluit te nemen over het verloop van de verkiezingen en de vaststelling van de uitslag. Dit besluit is van belang omdat de raad de bevoegdheid heeft om te besluiten tot het hertellen van de stemmen en zelfs de bevoegdheid om te besluiten tot een herstemming, beide eventueel in een deel van de gemeente bij een aantal specifieke stembureaus. Het proces-verbaal vormt de aanleiding tot een besluit tot hertelling of herstemming. Dit dient concrete aanwijzingen te bevatten waarop de raad een dergelijk besluit kan baseren.
Op 28 februari 2014 heeft de minister van BZK een circulaire uitgebracht waarin toegelicht wordt wanneer de raad gebruik kan maken van deze bevoegdheid (Gemeenteraadverkiezingen: hertellingen, kenmerk 2014-0000116196, 28 februari 2014, Ministerie van BZK. Zie:
In deze circulaire wordt onder meer uiteengezet wanneer de raad tot hertelling kan besluiten. Het ligt niet voor de hand dat besloten wordt tot een hertelling waarvan tevoren duidelijk is dat deze niet tot een andere samenstelling in de raad kan leiden. Ook een verschil in zetels tussen de voorlopige uitslag en de definitieve uitslag is geen reden om over te gaan tot hertelling.'
Er is dus wel een raadsbesluit nodig, zeker als er tot hertelling zou moeten worden besloten, maar ook als de raad oordeelt dat de raadsverkiezing rechtmatig is verlopen. Er is geen format voor een dergelijk besluit, het is dus vormvrij.
-
Kan de ambtenaar wel raadslid blijven?
In beginsel mag een raadslid werkzaam zijn als ambtenaar van een gemeenschappelijke regeling, tenzij hij in de uitoefening van die functie onder direct gezag staat van de burgemeester of een portefeuillehouder die hij in de raad ter verantwoording kan roepen. Een raadslid die ook ambtenaar is van een gemeenschappelijke regeling, zal zich in zijn raadswerk moeten onthouden van stemmingen over de gemeenschappelijke regeling en mag zich niet inhoudelijk inlaten met overeenkomsten tussen de gemeente en de gemeenschappelijke regeling.
In dit geval, waarbij de gemeenschappelijke regeling gaat om gefuseerde ambtelijke organisaties, ontraden wij het raadslidmaatschap van de ambtenaar. Er is immers sprake van direct gezag van een of beide burgemeesters of portefeuillehouders van de gemeenten die de ambtelijke fusie aangaan. De burgemeesters of portefeuillehouders van de afzonderlijke gemeenten zijn dan immers vaak samen verantwoordelijk voor de gezamenlijke taakstellingen van de ambtelijk gefuseerde gemeente.
Strikt juridisch genomen is er geen beletsel, maar ons advies is om dit niet te doen, zeker in het licht van de huidige scherpe discussies over integriteit.
Artikel 13 Gemeentewet
Verkiezingentoolkit
De verkiezingentoolkit van het ministerie BZK is bedoeld voor professionals die zich bezighouden met de organisatie van verkiezingen.
Praktijkvoorbeelden
Publicaties & Brieven
