VNG Magazine nummer 13, 15 september 2023

VNG Logo

Het kabinet is gevallen, er komen verkiezingen aan en de peilingen voorspellen onheil voor de regeringspartijen. Door stijgende energieprijzen en duurdere boodschappen is de koopkracht van veel burgers dit jaar gedaald, ondanks de miljarden euro’s die de regering uittrok om die koopkracht overeind te houden. Dit jaar vervallen de maatregelen om stijgende energieprijzen te compenseren en het aantal mensen dat leeft onder de armoedegrens dreigt op te lopen tot 1 miljoen, zo voorspelt het CPB. Dat is 1 op de 17 Nederlanders.
Vreemd genoeg presenteerde het CBS in 2019 nog een heel optimistische studie waarin de ‘kans op armoede’ zou zijn afgenomen. De redenering: omdat ruim 22 procent van de huishoudens in de jaren ’80 het risico liep in armoede te belanden, en dat nu is gedaald tot 6 procent, is het armoederisico ‘gering’ in ons land.
Maar wie alleen kijkt naar de inkomensgrens, mist het dieperliggende probleem. De inkomensongelijkheid in Nederland is de afgelopen veertig jaar flink toegenomen en die verschillen tussen huishoudens aan de boven- en onderkant zijn hardnekkig. Door de dalende koopkracht tijdens de crisisjaren 2007-2013, de impact van de coronacrisis en de sterk stijgende energieprijzen door de oorlog in Oekraïne zijn bij veel huishoudens alle financiële buffers verdampt. Een groot deel van alleenstaanden, gepensioneerden en mensen met tijdelijke contracten leven van salarisstrookje naar salarisstrookje.



Veel burgers voelen zich economisch kwetsbaar

Veel burgers voelen zich economisch kwetsbaar. Die kwetsbaarheid concentreert zich nog sterker bij mensen in huurwoningen, vooral in de vrije sector. Om nog maar te zwijgen van alle jonge stellen die gezinsvorming moeten uitstellen vanwege het tekort aan betaalbare woningen. De verschillen in economische kwetsbaarheid zijn vooral een kwestie van woningbezit, van vermogen. Nederland is een ‘tweekastenmaatschappij’ geworden waarin huizenbezitters staan tegenover gezinnen in een (dure) huurwoning. Ook in uw gemeente worden veel te weinig woningen gebouwd, waardoor de huizenprijzen onnodig hoog blijven. 
In raadsvergaderingen praat u vast en zeker vaak over het armoedebeleid en steunt u ruimhartig voedselbanken, kortingskaarten voor mensen met een minimuminkomen en andere lapmiddelen. Zelfs gezinnen die leven van 130 procent van het minimum moet u al ondersteunen om ze boven water te houden. Maar wat u eigenlijk moet doen om de economische kwetsbaarheid van grote groepen burgers te verminderen, is huizen bouwen. Koophuizen! En wel betaalbare koopwoningen, geen villa’s en appartementen die meer dan een miljoen per stuk moeten opleveren. Maar dat gaat u niet doen. Want die toekomstige bewoners stemmen nog niet in de volgende verkiezingen.

André Krouwel is oprichter van Kieskompas en werkt als politicoloog aan de Vrije Universiteit: andre.krouwel@vu.nl, @AndreKrouwel