Een mooie wijk waarin het prettig verblijven is draagt eraan bij dat mensen zich beter en gezonder voelen. Hier kan het zichtbaar maken van de (cultuur)historie aan bijdragen. Dit geeft de wijk identiteit en karakter. U kunt in de omgevingsvisie opnemen dat er ingezet wordt op het behouden en versterken van het karakter van de wijken. 

Voorbeeld:

• De Heuvel in Leidschendam is een wederopbouwwijk die heringericht is met aandacht voor het behoud van de cultuurhistorische waarde.

Zichtbaar maken van (cultuur)historie van de omgeving draagt ook bij aan:

• Thema 1: Wonen en woonomgeving

Inwoners weten vaak goed wat er in hun wijk of buurt speelt en waar de behoeftes liggen. Bovendien kan zeggenschap voor inwoners bijdragen aan verbinding in de wijk en sociale cohesie vergroten. Dit is goed voor de mentale gezondheid en participatie. Als gemeente geeft u inwoners zeggenschap over hun leefomgeving door bijvoorbeeld het oprichten van een wijkplatform. Een wijkplatform is een netwerk van inwoners, ondernemers en anderen in de wijk. Een wijkplatform kan inwoners, buurtgroepen, comités en initiatieven met elkaar en de gemeente verbinden. 

Voorbeelden:

• In de gemeente Utrecht hebben meerdere wijken een eigen wijkplatform, waar verbindingen binnen de wijk gelegd worden en activiteiten voor inwoners plaatsvinden.
• In het programma GO! Noord Nederland werken inwoners van kleine kernen samen aan een gezondere leefomgeving
• AiREAS is een voorbeeld van een inwonersinitiatief om luchtkwaliteit te verbeteren 

Zeggenschap over eigen leefomgeving draagt ook bij aan:

• Thema 1: Wonen en woonomgeving

Om de sociale cohesie en veiligheid in een wijk te vergroten kunnen buurtouders worden ingezet. Buurtouders komen uit de wijk en kennen de wijk en jongeren die er wonen, waardoor ze preventief kunnen werken. De buurtouders lopen rondes door de wijk en spreken mensen aan als het nodig is en maken een praatje, voor de gemeente en politie extra oren en ogen van de wijk. De gemeente kan een Buurtouderproject starten in een wijk, bijvoorbeeld in combinatie met een wijkplatform. 

Voorbeeld:

• Rotterdam heeft buurtouders in verschillende wijken. 

Buurtouders draagt ook bij aan:

• Thema 7: Veiligheid en milieu

De gezonde leefomgeving heeft een toegankelijke openbare ruimte voor iedereen. Dit draagt bij aan de inclusiviteit van de leefomgeving. U kunt dit als uitgangspunt meenemen in het omgevingsplan. Of het kunnen opnemen in het omgevingsplan, zoals: “Alle openbare plekken (park, winkelcentrum, natuurgebied, zwemwater, speeltuin etc.) zijn zonder belemmering bereikbaar en toegankelijk voor rolstoelen en mensen met een beperking (slecht ter been, visuele beperking).” Alle gemeenten moeten een Lokale Inclusie Agenda opstellen. 

Voorbeeld:

• Inclusief stadspark in Den Bosch, waarbij in het ontwerp rekening is gehouden met inclusiviteit.

Inspiratie

• De Inspiratiegids inclusieve beweegvriendelijke omgeving bevat tips en inspiratie over hoe je de hardware, software en orgware voor verschillende groepen kunt inrichten om bewegen in de openbare ruimte te stimuleren. 
• Design for all principe. Met het design for all principe wordt er rekening gehouden met zoveel mogelijk mensen bij het ontwerpen van de ruimte. Denk hierbij aan onder andere kinderen, ouderen, mensen met een functiebeperking of mensen met een beperking. Deze principes kunt u gebruiken om ervoor te zorgen dat de ruimte inclusief is en niemand wordt uitgesloten van gebruik van de ruimte. 

Toegankelijkheid draagt ook bij aan:

• Thema 1: Wonen en woonomgeving
• Thema 4: Beweging, sport en spel

Ontmoetingsplekken waar mensen elkaar in de buurt kunnen ontmoeten dragen bij aan het mentaal welbevinden en de sociale cohesie in de wijk. Ontmoetingsplekken kunnen in de directe woonomgeving zijn, zoals in voortuinen of stoepen. Verder zijn inloopcafés en buurthuiskamers plekken waar inwoners elkaar op een laagdrempelige manier kunnen ontmoeten. Tot slot bieden parken goede ontmoetingsplekken voor inwoners. In het omgevingsplan kunt u regels opnemen over de eisen aan ontmoetingsplekken. Bijvoorbeeld: “Aantrekkelijke en koele plekken (groen van een bepaalde minimale omvang in m2) zijn voor alle inwoners binnen 300m (te voet, zonder drempels, rollator-proof, met bankje om een bepaald aantal meters) bereikbaar.”

Voorbeeld:

• De Kiosk in het Groningse Diamantpark is een bewonersinitiatief waar mensen uit de wijk Vinkhuizen elkaar kunnen ontmoeten. De kiosk is een laagdrempelige ontmoetingsplek waar je voor een klein bedrag kunt genieten van koffie of thee. 

Ontmoetingsplekken binnen en buiten draagt ook bij aan:

• Thema 1: Wonen en woonomgeving

Een leefomgeving waarin ruimte is voor kunst, cultuur en creativiteit kan een positief effect hebben op de gezondheid. Kunst, cultuur en creativiteit hebben een positief effect op het mentaal welbevinden, wat een van de factoren van gezondheid is. De gemeente kan kunst en cultuur in de leefomgeving stimuleren door het zorgen voor een culturele voorziening in een buurt- of wijkcentrum. Dit kunt u opnemen in uw omgevingsvisie en eventueel in een programma verder uitwerken. In het omgevingsplan kan ruimte voor kunst, cultuur en creativiteit in de leefomgeving geconcretiseerd worden. 

Voorbeeld:

• The Hague Street Art, een organisatie die in samenwerking met kunstenaars en/of inwoners elektriciteitshuisjes voorziet van schilderkunst. 

Ruimte voor kunst, cultuur, creativiteit in de leefomgeving draagt ook bij aan:

• Thema 8: Economie en werkgelegenheid

Voorzieningen in de wijk dragen bij aan leefbaarheid en zijn een basisbehoefte, denk aan een huisarts of een basisschool. Dit bevordert de leefbaarheid van de leefomgeving en sociale cohesie en stimuleert beweging (fiets of lopen) doordat het niet nodig is met de auto te gaan. Dit draagt bij aan verbetering van de luchtkwaliteit en het verminderen van geluidsoverlast. U kunt in uw omgevingsvisie opnemen dat er een evenwichtige verdeling van wonen, werken en voorzieningen binnen de wijk is. 

Voorbeeld:

• In Merwede in Utrecht komt een veelzijdigheid aan voorzieningen op loopafstand.

 Voorzieningen nabij draagt ook bij aan:

• Thema 4: Beweging, sport en spel
• Thema 8: Economie en werkgelegenheid

• 1. gemengde wijken
• 4. zicht op straat
• 9. E-health in woningen en wijken
• 13. (zicht op) groen in de woon- en werkomgeving
• 14. toegankelijke, brede en gelijkvloerse voetpaden
• 20. sport- en bewegingsprogramma bij sportlocaties in de openbare ruimte
• 31. stadslandbouw/volksmoestuin
• 40. nabijheid van werk
• 41. ruimte voor sociale werkplaatsen
• 43. vrijwilligerswerk stimuleren in de wijk