In hoofdstuk 4 geven we een uitgebreid overzicht van wat gemeenten kunnen doen (maatregelen, instrumenten, planregels, normeringen). Elke gemeente zal daaruit een andere selectie maken en ze op een andere manier inzetten. In elke gemeente, dorp of wijk zijn doelen, opgaven en prioriteiten immers anders. Het is belangrijk om focus aan te brengen en keuzes te maken. In dit hoofdstuk beschrijven we daarom eerst een werkwijze: hoe kunt u als gemeente bepalen waarop u moet inzetten en welke maatregelen u wilt toepassen? Met andere woorden: hoe komt u tot een passende aanpak? We ontwikkelden hiervoor een werkwijze in 4 stappen.
In figuur 4 vatten we de werkwijze samen. De oranje elementen verwijzen naar de beleidscyclus en het instrumentarium van de Omgevingswet. De verschillende stappen uit de werkwijze worden op de volgende pagina's verder uitgewerkt.
Onder de nieuwe Omgevingswet verandert het instrumentarium van gemeenten. Belangrijk hierin zijn de omgevingsvisie, omgevingsprogramma’s en het omgevingsplan.
- Elke gemeente stelt een omgevingsvisie op. Hierin is de visie en het beleid van de hele gemeente voor de komende jaren uitgewerkt. U kunt in de omgevingsvisie opnemen wat uw ambities zijn in relatie tot de gezonde leefomgeving. Dat kan bijvoorbeeld door middel van een van de volgende strategieën geformuleerd door Pharos en Platform31, of een tussenvorm daarvan:
- gezondheid als integrerend thema centraal te stellen in de omgevingsvisie
- een aspect van gezondheid centraal te stellen, zoals bewegen of groen
- gezondheid mee te laten wegen in de uitwerking van andere thema’s zoals mobiliteit, wonen en natuur - In een omgevingsprogramma wordt het beleid, dat bijvoorbeeld in de omgevingsvisie is vastgesteld, verder uitgewerkt.
- In het omgevingsplan legt elke gemeente de regels voor de fysieke leefomgeving vast. In het omgevingsplan worden regels gesteld over activiteiten die gevolgen hebben of kunnen hebben voor de fysieke leefomgeving.
Het thema gezondheid kan een plek krijgen in de omgevingsvisie, programma’s en het omgevingsplan. In de omgevingsvisie kunt u de doelen en het kader op het gebied van gezondheid opnemen, zodat deze in het omgevingsplan verder uitgewerkt kunnen worden (Informatiepunt Leefomgeving over omgevingsvisie, z.d., Gids Gezonde Leefomgeving). U kunt zowel de gezondheidsbescherming als gezondheidsbevordering van inwoners meenemen (Informatiepunt Leefomgeving over omgevingsplan, z.d., Gids Gezonde Leefomgeving).
Bij dit instrumentarium hoort een beleidscyclus (figuur 3). Deze koppelen we expliciet aan onze werkwijze (figuur 4).
Figuur 3: Beleidscyclus voor gemeenten
Figuur 4: Werkwijze