Het RTC is in Nederland vastgelegd in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).
Aan de Wmo, die per 1 januari 2015 van kracht is, is door een amendement van de TweedeKamer leden Voortman (GL) en van Dijk (PvdA) een artikel 2.6.7 toegevoegd dat als volgt luidt:
- Bij algemene maatregel van bestuur kunnen voorwaarden worden bepaald waaronder ingezetenen en maatschappelijke initiatieven bij de uitvoering van het beleid kunnen worden betrokken, het uitvoeren van taken van het college op grond van deze wet daaronder begrepen.
- In de in het eerste lid bedoelde algemene maatregel van bestuur wordt bepaald:
a. welke eisen gelden voor het door ingezetenen en maatschappelijke initiatieven laten uitvoeren van taken van het college;
b. op welke wijze en aan de hand van welke criteria de effecten worden geëvalueerd. - Het ontwerp van een krachtens het eerste lid vast te stellen algemene maatregel van bestuur wordt aan beide kamers der Staten-Generaal overgelegd (…)
Uit de toelichting:
(…) Hiermee wordt het, naar Brits voorbeeld, mogelijk dat op buurtniveau een right to challenge wordt toegepast. De indiener hecht veel waarde aan initiatieven van de burger en wil graag dat deze initiatieven ook tot uiting komen. Daarnaast kennen bewoners hun buurt, ze weten wat er speelt en spelen daar op in. Daarom moeten bewoners, georganiseerd de gemeente kunnen uitdagen om (een deel van) de zorg van de Wmo die door de gemeente wordt geleverd, beter uit te voeren dan de gemeente dat doet.
Bewoners krijgen het recht om de gemeente uit te dagen als ze denken dat ze de zorg in hun buurt beter kunnen verlenen dan de gemeente. Gemeenten zullen in hun beoordeling ook de sociale meerwaarde van bewonersinitiatieven meenemen. Immers, inwoners van een wijk beschikken over kennis over de wijk, over vrijwillige inzet en betrokkenheid van bewoners. Bewoners hoeven geen bod te doen op de gehele zorgtaak van de gemeente, ze kunnen ook een bod doen op een apart geografisch of thematisch perceel.
Dit amendement legt heel expliciet het recht bij de samenleving.
Gemeenten geven zelf invulling aan een RtC
In een reactie op het amendement heeft het ministerie van VWS aangegeven dat er voorlopig in elk geval nog geen Amvb hoeft te komen. Gemeenten kunnen hun eigen invulling geven aan het Right to challenge op het gebied van de Wmo. Laten (te veel) gemeenten dit na, dan komt er alsnog een algemene maatregel van bestuur.
De VNG heeft aangegeven dat gemeenten voor de invulling van het RtC kunnen aansluiten bij hun beleid met betrekking tot burgerinitiatieven.
Moties in gemeenten
Het amendement over een RtC in de Wmo heeft in gemeenten tot verschillende moties over de invoering geleid. De invulling verschilt sterk per gemeente.
Zwolle
De site van Groen Links in Zwolle geeft een beeld van de verschillende moties. Deze gaan in op zijn onderdelen als informatievoorziening, kwaliteitseisen, continuïteit, verantwoording, het opsplitsen in kleinere eenheden en de gemeentelijke taken die in aanmerking komen voor RtC.
Onderzoek RtC en kansen voor de Wmo
In juli 2015 verscheen het rapport Right to Challenge en Wmo: kansen voor bewonersaansturing met als op drachtgever het ministerie van VWS. Ambtenaren van ca. 25 gemeenten hebben hieraan meegewerkt.
Enige uitkomsten
- Circa 10% van de Nederlandse gemeenten is aan de slag met Right to Challenge.
- Gemeenten willen dit ‘recht’ graag samen met bewoners stap-voor-stap ontwikkelen.
Gemeenten zien als belangrijke voordelen
- Bewoners krijgen de kans om zelf de kwaliteit van de dienstverlening in te vullen, bv bij welzijn en zorg.
- Bewoners kunnen aanspraak gaan maken op (gemeentelijke) budgetten.
- Instanties moeten nu meer met bewoners / gebruikers samenwerken
- Bij zorg en welzijn zijn er kansen op nieuwe combinaties tussen formele en informele hulp
- Right to Challenge biedt kansen om goedkoper te gaan werken.
Meer informatie