Right to Challenge (RtC)

vrijdag 19 februari 2016

Op welke manier komen gemeenten in aanraking met RtC? Hoe gaan ze hiermee aan de slag? Wat betekent het RtC voor de rol van gemeenteraadsleden, het college en het ambtelijk apparaat?

RtC komt op verschillende manieren ‘bij gemeenten binnen’:

Utrecht

In Utrecht was het startpunt een motie van de gemeenteraad. Ambtenaren  berokken bij de uitwerking van de motie direct de bewoners en gemeenteraadsleden. Met elkaar is gekozen voor een onderzoekende aanpak. De wethouder steunde deze aanpak.

Zonder nieuwe verordeningen en regels kon Utrecht beginnen met een pilot. De wethouder was enthousiast en er is een oproep gedaan aan bewoners om te komen met voorstellen als ze een taak wilden overnemen. Dit resulteerde in 4 experimenten.

Bij de selectie van experimenten kijkt de gemeente hoe ze aansluiten bij het beleid en de doelstellingen. Bewoners worden betrokken bij de evaluatie. De gemeenteraadsleden, ambtenaren en collegeleden ervaren door te doen en experimenteren ook wat het betekent voor hún rol. Eind 2016 bekijkt Utrecht hoe het ‘bewonersbod’, de naam die bewoners voor het RtC bedacht hebben, doorgaat.

Rotterdam

In Rotterdam stond de RtC in het coalitieakkoord als onderdeel van de democratische vernieuwing. Ambtenaren ontwikkelden samen met een groep actieve bewoners een kader. In principe kunnen alle taken die niet wettelijk bij de gemeente horen, worden gechallenged. Bewoners die willen challengen, sturen een mail aan righttochallenge@rotterdam.nl. Voorwaarde is wel dat de bewoners een rechtspositie hebben: dit is nodig omdat de gemeente een overeenkomst aangaat.

De grote opgave van RtC is de omslag binnen de gemeente. Om die voor elkaar te krijgen stelde Rotterdam een kernteam, dwars door de organisatie heen, van 18 ambtenaren samen. Het kernteam richt zich bijvoorbeeld op één contactpersoon per challenge. Politiek draagvlak creëert Rotterdam door de beslissing om een challenge aan te gaan bij de wethouder te leggen en nadrukkelijk niet bij de ambtenaren. Een ander belangrijk punt is dat de procesverantwoordelijke partij binnen de gemeente niet inhoudelijk betrokken is.

Rotterdam heeft besloten om 1,5 jaar te experimenteren. Er zijn nu 4 challenges van start gegaan.

Ervaringen uitwisselen en meer leren?

Leernetwerken voor ambtenaren

Er zijn verschillende leernetwerken voor ambtenaren in Nederland actief. Hierbinnen werken gemeenten samen aan de invulling van Right to Challenge voor de eigen lokale situatie. Dit gebeurt in afstemming met lokale bewonersorganisaties en de VNG. Daarnaast heeft elke regio in Nederland een eigen Leeratelier.

Leerateliers voor raadsleden

Behoefte om met andere raadsleden ervaringen en mogelijkheden uit te wisselen van RtC binnen de eigen gemeente? De VNG organiseert op verzoek van raadsleden diverse leercirkels. Uit deze leercirkels is onder meer de Top 6 voor Raadsleden ontstaan.

Hoe ga je als raadslid om met initiatieven van burgers?

‘Inwoners hebben steun en erkenning nodig van raadsleden’. Dit blijkt uit het rapport Raadslid en Burgerkracht van het Instituut Maatschappelijke Innovatie (IMI). In het rapport geven raadsleden tips en adviezen hoe de raad op burgerinitiatieven kan reageren. Sleutelwoorden hierbij zijn: faciliteren, verbinden, controleren en kaderstellen. Zie ook: