Het ministerie van BZK en Logius werken in het programma Vertegenwoordigen (voorheen machtigen) samen met diverse overheidsinstanties aan het verbeteren en uitbreiden van de mogelijkheden voor digitale vertegenwoordiging. Het programma bouwt voort op en maakt zoveel mogelijk gebruik van al bestaande voorzieningen zoals DigiD Machtigen, de wettelijke vertegenwoordigingsregisters in de justitieketen, zoals het curateleregister en de basisregistraties zoals het BRP.

De machtigingsvoorziening wordt stapsgewijs ontwikkeld en opgeleverd. De eerste focus ligt op het beschikbaar maken van de machtigingsvoorziening voor het vrijwillig machtigen bij organisaties in de zorg, zoals voor digitale portalen bij ziekenhuizen en huisartsen. Hierna volgt het aansluiten van andere overheidsorganisatie waaronder gemeenten om vrijwillig machtigen voor de gemeentelijke digitale dienstverlening mogelijk te maken. Een volgende stap in de ontwikkeling is meer functionaliteit waardoor ook wettelijk vertegenwoordigers door de voorziening geholpen kunnen worden om digitale diensten bij de gemeente af te nemen in naam van hun cliënt. Dit geldt onder andere voor professionele bewindvoerders of ouders die namens hun kinderen willen handelen.

Binnen het programma Vertegenwoordigen worden de functionaliteiten beproefd in de praktijk. Een voorbeeld hiervan is de pilot voor de zorg, waar moeders de mogelijkheid hebben gekregen om met hun eigen DigiD toegang te krijgen tot het medisch dossier van hun kind bij het ziekenhuis Tjongerschans in Hoogeveen. Voor de digitale dienstverlening van gemeenten zal die werkwijze ook worden gevolgd. 

Inbreng VNG en pilots

Vanuit VNG Realisatie worden wensen en eisen vanuit gemeenten ingebracht in het ontwikkeltraject voor de nieuwe machtigingsvoorziening, maar ook voorbereidingen getroffen op de invoering daarvan. Een klein aantal gemeenten neemt deel aan de voorbereidingen en een pilot. De voorbereidingen zijn bijvoorbeeld het uitvoeren van een risicoanalyse, een klantreis en een impactanalyse.

PILOT 1: Vrijwillig machtigen: proefaansluiting op DigiD Machtigen via DigiD CombiConnect-koppelvlak (DDCC)

In dit project wordt het aansluiten op en de werking van de nieuwe machtigingsvoorziening beproefd, voor het vrijwillig machtigen. In Q1 2023 hebben de gemeenten Den Haag en Rotterdam, samen met Logius, een eerste aansluiting gerealiseerd. In 2023 zullen enkele gemeenten starten met het doorlopen van het aansluitproces om te kijken of het werkbaar is en – indien nodig – advies geven hoe het aansluitproces nog beter zou kunnen voor alle volgende gemeenten. Bij zowel de voorbereiding als de uitvoering van de pilot zijn ook softwareleveranciers betrokken.

Uit de opgedane ervaringen is naar voren gekomen dat het aansluitproces verbeterd moet worden. Naast de aansluiting van de deelnemers zal Logius vooralsnog geen andere aansluitingen verzorgen. Dit gaat starten nadat zij het aansluitproces verbeterd hebben. Een planning is op dit moment nog niet bekend.

PILOT 2: Bewindvoering: Praktijkbeproeving met impactanalyse rechtstreekse aansluiting op Raad van de Rechtspraaksysteem van de Rechtspraak

In dit project wordt door gemeenten rechtstreeks aangesloten op het systeem Toezicht van de Rechtspraak. Een professioneel bewindvoerder die namens een cliënt digitaal iets wil regelen met de gemeente kan dan met eHerkenning inloggen bij de gemeente en het BSN van de cliënt op geven. Via deze koppeling kan de gemeente laten controleren of de bewindvoeringsrelatie met die cliënt bestaat en op basis daarvan bepalen of de bewindvoerder toegang kan krijgen tot de digitale dienstverlening. 

Een aantal gemeenten is als proef hierop aangesloten.De bedoeling is om in 2023 daadwerkelijk proef te draaien met bewindvoerders die actief zijn in die gemeenten. Bij zowel de voorbereiding als de uitvoering van de pilot zijn ook softwareleveranciers betrokken.Gedurende het traject heeft Logius de Bevoegheidsverklaringdienst (BVD) gebouwd. Het is de bedoeling dat dienstverleners via deze BVD aan zullen gaan sluiten, in plaats van rechtstreeks op het systeem van Toezicht van de Rechtspraak.  Aangezien de BVD nog geen officiële beleidskeuze is en daarmee nog onduidelijk of deze daadwerkelijk ingezet zal gaan worden is VNG terughoudend met aansluiten. Eerst dient de architectuur van Stelsel Toegang duidelijk en gereed zijn voordat dienstverleners aan kunnen gaan sluiten. Een gedetailleerde planning hiervan is nog niet bekend.

Voorbereiding en documentatie

Het werken met digitale machtigingen en de nieuwe machtigingsvoorziening heeft impact op de inrichting van het digitaal loket en achterliggende werkprocessen en systemen. Het is goed om vroegtijdig na te denken over deze effecten nog voorafgaand aan eventueel aansluiten en implementatie. 

In onderstaande documenten vindt u meer informatie over de ontwikkeling van de nieuwe machtigingsvoorziening. En welke voorbereidingen uw gemeente al kan doen ter voorbereiding op de aansluiting.

  • Management samenvatting (pdf, 89 kB) met een handzame beschrijving voor managers en beleidsadviseurs binnen gemeenten om zich te informeren over wat de machtigingsvoorziening gaat betekenen voor gemeenten.
  • To-dolijst (pdf, 101 kB) met handvatten voor gemeenten die zich voorbereiden op het aansluiten op de machtigingsvoorziening. 
  • Handreiking voorziening machtigen (pdf, 757 kB): is tot stand gekomen in een aantal werksessies met gemeenten, softwareleveranciers en Logius. De onderwerpen die van belang zijn voor de implementatie van de machtigingsvoorziening worden toegelicht en zijn waar mogelijk van adviezen voorzien. De handreiking helpt gemeenten en/of hun softwareleveranciers die zich voorbereiden op het aansluiten op de machtigingsvoorziening of willen deelnemen aan de (voorbereidingen) op de pilot.
  • Presentatie leveranciersbijeenkomst van 21 november 2019 (pdf, 6 MB)