Goed integriteitsbeleid gaat verder dan het vaststellen van een gedragscode. Belangrijk is dat men bekend is met de gemaakte integriteitsafspraken en dat er periodiek aandacht is voor integriteit om het dilemma’s en vragen te kunnen bespreken.
Het aanwijzen van een contact- en/of vertrouwenspersoon integriteit kan ook een belangrijke rol spelen in de agendering en signalering van bepaalde vraagstukken.
Zorgplicht burgemeester
Binnen de Gemeentewet heeft de burgemeester een wettelijke taak om de bestuurlijke integriteit binnen de eigen gemeente te bevorderen. De wet laat open hoe deze taak kan worden ingevuld. Voorstelbaar is dat enerzijds in preventieve en anderzijds in reactieve (incidenten) zin wordt gehandeld.
Belangrijk is dus om in ieder geval afspraken te maken over de volgende zaken:
- de periodieke bespreking van integriteit
- de aanwijzing van contactpersonen en/of aanspreekpunten integriteit
- de processtappen die worden gevolgd ingeval van een vermoeden van een integriteitsschending
- afspraken over onderwerpen zoals bedoeld in de modelgedragscode:
a) de periodieke bespreking van het onderwerp integriteit in zijn algemeenheid en van de gedragscode in het bijzonder
b) de periodieke bespreking van het overzicht van nevenfuncties en neveninkomsten in de Staten/raad/algemeen bestuur
c) de aanwijzing van contactpersonen of aanspreekpunten integriteit
d) de processtappen die worden gevolgd in geval van een vermoeden van een integriteitschending van een politieke ambtsdrager van de provincie/de gemeente/het waterschap
e) in het geval van een integriteitsonderzoek door een extern bureau wordt alleen gebruik gemaakt van gecertificeerde onderzoeksbureaus
Zie ook
Commissaris van de Koning
Binnen het gemeentebestuur draagt de burgemeester een bijzondere verantwoordelijkheid voor het bevorderen van de bestuurlijke integriteit. Het lokale politieke krachtenveld kan ertoe leiden dat de burgemeester belemmerd wordt om te handelen naar deze plicht, of dat een bestuurlijke situatie zodanig escaleert dat hij de grip verliest. De commissaris van de Koning heeft een adviserende en bemiddelende rol wanneer sprake is van verstoorde bestuurlijke verhoudingen binnen een gemeente, of van een situatie waarbij de bestuurlijke integriteit van een gemeente in het geding is.
De commissaris van de Koning mag alle vergaderingen van het gemeentebestuur bijwonen en alle documenten inzien waarvan naar zijn redelijk oordeel voor het vervullen van zijn specifieke taak kennisneming nodig is. Op die wijze kan hij voortaan ook kennisnemen van informatie die in verband met bijvoorbeeld geheimhouding niet openbaar toegankelijk is of deelnemen aan vergaderingen die besloten zijn. Het is de bedoeling dat de commissarissen van de Koning met het oog op de autonomie en het zelfreinigend vermogen van gemeenten niet lichtvaardig van deze bevoegdheid gebruik maken.
Steunpunt Integriteitsonderzoek
Goed integriteitsbeleid betekent ook goed omgaan met incidenten en het eventueel daaruit voortvloeiende integriteitsonderzoek. Voor betrokkenen is het van belang dat dit onderzoek goed en zorgvuldig gebeurt. Sommige mensen zijn soms al geslachtofferd vóórdat er onderzoek heeft plaatsgevonden. Slecht onderzoek kost veel geld en richt veel reputatieschade aan. Daarom is het belangrijk om voordat sprake is van een incident afspraken te maken over de werkwijze en processtappen.
Per 1 januari 2015 is het Steunpunt Integriteitsonderzoek Politieke Ambtsdragers in het leven geroepen door minister Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het Steunpunt kan worden ingeschakeld door degene die opdracht geeft tot een integriteitsonderzoek. Meestal is dit de burgemeester, soms overweegt de gemeenteraad om zelf opdracht te geven tot een onderzoek. Ook kan de begeleiding van een onderzoek bij de griffier of gemeentesecretaris liggen. Al deze partijen kunnen het Steunpunt inschakelen voor advies.
Het ligt voor de hand het Steunpunt in te schakelen vanaf het eerste signaal van een mogelijke integriteitsschending door een politieke ambtsdrager. Maar het Steunpunt kan ook worden ingeschakeld voor meer algemene voorlichting.