VNG Magazine nummer 6, 3 april 2020
Auteur: Marten Muskee
Nu het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) dringend op zoek is naar nieuwe opvangplekken voor asielzoekers en de doorstroom van statushouders naar gemeenten hapert, wijst burgemeester Theo Weterings van Tilburg het kabinet op de gemaakte afspraken over regionale opvang.
1. Wat is er precies aan de hand?
‘Gemeenten moeten een bepaald percentage toegelaten asielzoekers huisvesten. Zij krijgen echter steeds minder statushouders doorgestuurd vanuit de IND. In alle provincies lopen gemeenten hierdoor wat achter in hun taakstelling. De IND bezuinigde op de formatie toen na de Turkijedeal van 2016/2017 de vluchtelingencrisis voorbij was. Vervolgens nam de toestroom weer toe, liep de werkdruk bij de dienst op en stokte het systeem. Dat kun je penny wise, pound foolish noemen. De staatssecretaris van Justitie moest de Tweede Kamer namelijk melden dat de IND dit jaar mogelijk zeventig miljoen euro aan asielzoekers moet uitkeren, omdat zij niet binnen de toegelaten termijn een besluit krijgen over hun verblijfsvergunning. Het is geen kritiek, maar feitelijk had dat geld beter gebruikt kunnen worden om de ambtenaren van de IND in dienst te houden.’
2. Wat betekent deze situatie voor het welzijn en de integratie van statushouders?
‘Na de crisis hebben gemeenten samen met Rijk en COA afspraken gemaakt over een regionale taakstelling voor de opvang van vluchtelingen. Enkele regio’s pakten dit ook succesvol op, maar het is in het slop geraakt. Gemeenten willen een opvangquotum per regio, niet per gemeente. Het maakt niet uit of iemand in Loon op Zand of in Tilburg gaat wonen, maar wel of hij of zij gepast werk vindt in de regio. Daarnaast zijn er statushouders met grote gezinnen die later overkomen. In steden in het westen en hier in het zuiden zijn relatief weinig sociale huurwoningen geschikt voor grote gezinnen. In Drenthe zijn die woningen wel aanwezig. Maak dan de keuze om grote gezinnen daar te plaatsen.’
3. Wat moet er gebeuren?
‘Toen de instroom weer toenam, kwam de staatssecretaris met de oproep voor extra noodopvanglocaties. Zowel de vertegenwoordiger van het IPO als ik namens de VNG aan de landelijk regietafel, wijst erop dat er niet volgens de afgesproken lijn van de regionale taakstelling wordt gewerkt. De staatssecretaris is hier overigens wel voor in, want ze weet dat we hiermee de meest kansrijke integratie realiseren. Ondertussen is door het coronavirus de acute druk afgenomen. De toestroom vermindert doordat de Griekse grens met Turkije en de Europese binnengrenzen gesloten zijn. We kunnen nu tijdens de eerstvolgende landelijke regietafel zonder druk over de toestroom met het Rijk in overleg.’