De spreidingswet gaat door en dat is een stap naar voren. Iconisch is het beeld van senatoren van alle politieke kleuren voor de ingang van de Eerste Kamer, die het pleidooi aanhoren van burgemeester Jean Paul Gebben (Dronten) om de wet aan te nemen. ‘Wij vragen u te stemmen met uw hoofd, hart of buik, en níet politiek,’ zei hij. Een eensgezind appel van gemeenten, provincies, en het COA, allen dagelijks bezig met uitvoering.
Het aannemen van de wet vorige week dinsdag tekent dat een politieke meerderheid naar de uitvoering heeft geluisterd. Dit is mede te danken aan alle gemeentebestuurders die aan de bel zijn blijven trekken bij partijgenoten in het land. Vorig jaar steunde 98 procent van de gemeenten op de Algemene Ledenvergadering van de VNG een resolutie voor betere, flexibele asielzoekersopvang.
Dit neemt niet weg dat er ook gemeenten zijn die het niet eens zijn met deze politiek beladen wet. Zij betwijfelen of de wet voor hen uitvoerbaar is.
In VNG-verband hebben we er met gemeenten veel aan gedaan om asielzoekersopvang beter uitvoerbaar te maken, en een eind te maken aan de voortdurende crisissituatie in Ter Apel. De VNG stond aan de wieg van wijzigingsvoorstellen die in oktober vorig jaar de steun kregen van een meerderheid van de Tweede Kamer. Ik ben trots op alles wat mensen van de VNG achter de schermen hebben gedaan om te zorgen dat de gemeenten gehoor kregen.

De spreidingswet is een stap op weg naar een betere overheid

Het cruciale punt in de gewijzigde wet is dat ook kleinschalige opvang mogelijk wordt. Nu kunnen gemeenten het zo organiseren dat de opvang past bij de gemeentegrootte. Niettemin is te begrijpen dat sommige gemeenten huiverig zijn. Geen onderwerp geeft zoveel maatschappelijke onrust als noodopvang voor asielzoekers. De overlast van veiligelanders veroorzaakt angst en weerstand bij inwoners. Onder de nieuwe wet zijn kleinere aantallen asielzoekers per gemeente mogelijk en gemeenten kunnen onderling ruilen in taken, en de opvang in solidariteit oppakken. Daarnaast is opvang niet meer een gemeentelijke optie, maar een wettelijke taak. Dit kan het gesprek met inwoners vergemakkelijken; soms helpt het als iets gewoon moet van de wet.
De spreidingswet gaat niet over aantallen asielzoekers die binnenkomen, de wet betreft de mensen die er al zijn. Zo is de wet een stap op weg naar een betere overheid. Een overheid die zaken voor inwoners goed regelt, er alles aan doet om overlast te voorkomen en asielzoekers zo opvangt dat ze uitzicht hebben op ‘erbij horen’ als ze mogen blijven. In die betere overheid zijn signalen uit de uitvoering belangrijk; die zijn nu gehoord.
Maar de VNG is niet doof voor gemeenten die moeite hebben met ons standpunt. Het is goed om met elkaar te zoeken naar een voor alle gemeenten uitvoerbare uitwerking van de wet.