De coronauitbraak leidt tot doorbraken die we lang voor onmogelijk hielden. Doorbraken op het gebied vandigitalisering en thuiswerken, maar ook bij grote en complexe sociale vraagstukken.

Sinds mijn start bij de VNG ben ik betrokken bij de Tijdelijke Werkgroep Sociale Impact onder voorzitterschap van Femke Halsema. In deze werkgroep onderzoeken we de sociale impact van de coronacrisis en formuleren we adviezen om kwetsbare groepen te ondersteunen. Op een aantal thema’s zijn doorbraken noodzakelijk.  

Om te beginnen de multiprobleemgezinnen: 5 procent van de huishoudens. Ongeveer de helft van de uitgaven in het sociaal domein betreft hulp aan  deze huishoudens. We verwachten dat deze groep als gevolg van de coronacrisis in omvang toeneemt. Dat vraagt om een intensivering van de bestaande aanpak om de problematiek duurzaam en innovatief op te lossen.

Een tweede groep zijn kwetsbare jongeren tussen 16 en 27 jaar. Het afstands-onderwijs tijdens de crisis heeft zichtbaar gemaakt hoe verschillend de condities zijn in de thuissituatie van kinderen en jongeren. Ook voorzien we dat kwetsbare jongeren als gevolg van de coronacrisis nog moeilijker naar werk of een zelfstandige woning begeleid kunnen worden. 

Ik reken erop dat de crisis ook iets goeds voortbrengt

Fysiek zijn jongeren minder kwetsbaar, maar zij worden wel sterk sociaal getroffen. In de nieuwe fase van de coronacrisis is meer ruimte om jongeren mee te laten denken over wat zij nodig hebben.

Een ander groot thema is de schulden- en armoedeproblematiek. Door de coronacrisis neemt armoede toe. Ook ‘nieuwe’ doelgroepen, zoals flexwerkers en zzp’ers, zullen vaker hulp nodig hebben. Gerichte ondersteuning, een betere samenwerking en informatievoorziening moeten ervoor zorgen dat deze groep niet buiten de boot valt. Om te voorkomen dat meer mensen werkloos raken en blijven, zijn bovendien betere arbeidsbemiddeling en scholing nodig.

Om kwetsbaarheid te verminderen, zijn dus doorbraken nodig. Om er een paar te noemen: werken met behoud van uitkering, een soepelere omgang met de vermogenstoets, een coulanceregeling voor schuldeisers, uitwisselen van data, afspraken over casemanagement dwars door overheidslagen en uitvoeringsinstanties heen.

De coronacrisis toont aan dat de verschillende lagen van de overheid elkaar hard nodig hebben en dat Nederland als het moet ook als één overheid functioneert. Laat dat ook zichtbaar worden in de aanpak van groeiende maatschappelijke problemen. Ik voel, ook bij het Rijk, veel urgentie. Ik reken erop dat de crisis ook iets goeds voortbrengt: een overheid die het beste zorgt voor de meest kwetsbaren.