Belastingkennis voor raadsleden

dinsdag 3 januari 2017

De reinigingsheffingen bestaan uit de afvalstoffenheffing en de reinigingsrechten. Doorgaans betalen huishoudens afvalstoffenheffing omdat de gemeente de wettelijke plicht heeft bij hun percelen huishoudelijke afvalstoffen in te zamelen. De reinigingsrechten zijn verschuldigd als er geen wettelijke plicht bestaat om afvalstoffen in te zamelen, maar de gemeente deze dienst wel verleent.

Afvalstoffenheffing

De afvalstoffenheffing is evenals de wettelijk plicht huishoudelijke afvalstoffen in te zamelen, geregeld in de Wet milieubeheer. Deze belasting kan de gemeente pas heffen zodra zij voldoet aan de wettelijke inzamelplicht. Of een huishouden ook daadwerkelijk afval aanbiedt, is voor de heffing niet van belang. Met de afvalstoffenheffing kunnen gemeenten de inzameling van het huishoudelijk afval bekostigen.

Reinigingsrechten

Naast de verplichte vuilinzameling voert de gemeente meestal ook andere diensten uit. Meestal gaat het hier om de inzameling van afval van bedrijven en instellingen waarvan de gemeente tijdens de wekelijkse inzamelronde of afzonderlijk het afval inzamelt. Voor deze niet-verplichte diensten kan geen afvalstoffenheffing worden geheven. De kosten voor deze dienstverlening kan de gemeente dekken uit de reinigingsrechten. De reinigingsrechten zijn een retributie.

Kostendekkend

De gemeente mag met beide belastingen geen winst maken om daarmee andere gemeentetaken te financieren. De afvalstoffenheffing hoeft tegelijkertijd niet kostendekkend te zijn en mag worden aangevuld uit de algemene middelen, bijvoorbeeld via een deel van de opbrengst uit OZB of de uitkering uit het gemeentefonds.

De eisen voor kostendekkende tarieven bij de reinigingsrechten zijn strenger. Doordat de gemeente met deze dienstverlening deelneemt aan het economische verkeer moet de gemeente zich houden aan de wettelijke gedragsregels voor economische activiteiten van overheden. Zo moet de gemeente ten minste de integrale kosten van een economische activiteit doorberekenen in de prijs.

Hoewel de gemeenteraad kan besluiten om de lasten van de afvalinzameling te dekken uit de algemene middelen van de gemeente, zijn de lasten zo omvangrijk dat het achterwege laten van een specifieke heffing weinig realistisch is.

Wat regelt de wet?

De mogelijkheid om een afvalstoffenheffing in te stellen is geregeld in de Wet milieubeheer. De wet schrijft daarbij voor dat de heffing moet worden opgelegd aan de gebruikers van een perceel waarvoor de gemeente een inzamelplicht heeft. Ook bepaalt de wet nader wie als gebruikers moeten worden aangemerkt.

Andere criteria waaraan de afvalstoffenheffing moet voldoen, schrijft de wet niet voor. Wel zijn er enkele beperkingen die uit de aard van de afvalstoffenheffing voortvloeien. Zo bepaalt de wet dat er sprake is van een bestemmingsheffing doordat de belastingopbrengst bedoeld is om daarmee de kosten van het beheer van huishoudelijke afvalstoffen te verhalen.

Keuzemogelijkheden gemeenteraad

Behalve de voorgeschreven belastingplichtigen bij de afvalstoffenheffing, kent de wet geen verdere aanwijzingen voor de heffing van de reinigingsheffingen. De gemeenteraad heeft zodoende veel vrijheid bij de inrichting van de afvalstoffenheffing en de reinigingsrechten, in het bijzonder bij de tariefstelling en tariefdifferentiatie.

Bij het vaststellen van de belastingverordening kan de gemeenteraad een eigen afweging maken over de volgende elementen:

  • de keuze om de belasting wel of niet te heffen
  • de mate van kostendekkendheid van de opbrengst
  • de maatstaven die de belastingschuld bepalen\
  • de hoogte en differentiatie van tarieven die de belastingschuld bepalen
  • de vrijgestelde belastingplichtigen of belastbare feiten

Bij het voorgaande passen wel enkele kanttekeningen. Bij een bestemmingsbelasting of een retributie bestaat een zeker verband tussen de bestemming van de baten en de inrichting van de belastingverordening. Dit beperkt de keuzevrijheid en vereist dat eventuele keuzes goed worden gemotiveerd bij de totstandkoming van de verordening.

Veelgebruikte tariefvormen bij de reinigingsheffingen

Bij afvalstoffenheffing:

  • een vast bedrag per perceel
  • een basistarief met opslag voor extra containers
  • een basistarief met opslag voor geleverd gewicht (weegsysteem)

Binnen deze tariefvormen kan verder worden gedifferentieerd naar inzamelvorm en tarieven.

Bij reinigingsrechten:

  • een vast bedrag per belastingplichtige of adres
  • een tarief per container
  • een tarief per geleverd gewicht (weegsysteem)

Binnen deze tariefvormen kan verder worden gedifferentieerd naar inzamelvorm en tarieven.

Meer informatie