Na de wekelijkse kerkdienst op zondagmorgen kijk ik naar Buitenhof. Johan Remkes is te gast, het is interessant. Met kracht neemt Remkes afstand van het beeld dat hij als ‘redder des vaderlands’ de stikstofcrisis heeft bezworen. Het valt tenslotte maar af te wachten wat het kabinet doet met zijn aanbevelingen. Remkes leerde in z’n lange loopbaan, en in tijden van stikstofcrisis, dat de politiek vaak neigt naar het ingewikkelder maken van de problemen in plaats van ze op te lossen. ‘Ik heb de fase bereikt dat ik niet meer kijk naar partijpolitiek,’ zegt hij.

De verslagen in de kranten had ik gelezen. Nieuwsgierig geworden zoek ik het rapport zelf. De titel Wat wel kan. Uit de impasse en een aanzet voor perspectief dekt de lading. De klare taal is een verademing. Remkes pleit voor ‘inzicht in de hele bocht van het landelijk gebied, niet dat er om de hoek opeens een nieuwe opgave ligt te wachten.’ Hij erkent in de inleiding de woede en de emoties van de boeren en dat ze een perspectief verdienen. Ook schetst hij de ernstige gevolgen van de stikstofuitstoot en de rol daarin van de agrarische sector.

Streven naar oplossingen waar elke partij sterker van wordt

Remkes leeft Covey. Het rapport is een schoolvoorbeeld van de zeven eigenschappen van een goede overheid, in het bijzonder van eigenschap vier: denk in termen van win-win. Dit is de notie van menselijk met elkaar omgaan, dat je moet streven naar oplossingen waar elke partij sterker van wordt. Alle partijen doen in ongeveer gelijke mate water bij de wijn zodat het saldo op de emotionele bankrekening op nul uitkomt. Voor samenwerkende overheden betekent dit: elkaar versterken, de contramal van problemen op elkaar afwentelen.

In Buitenhof vertelt Remkes dat de boerenorganisaties aan tafel kwamen met vijf eisen waarover niet te onderhandelen valt. Hij bewilligt in die punten en zet er maatregelen naast om snel de ergste problemen aan te pakken. Remkes begint met het eind voor ogen en schetst een perspectief op integrale gebiedsontwikkeling. Daarnaast maakt hij een agenda voor de aanpak en organisatie daarvan (eigenschap drie: begin bij het begin). 

Met zijn win-winbenadering geeft Remkes een aanzet om de diepe vertrouwenscrisis te bedaren, zonder te ontkennen dat moeilijke ruimtelijke keuzes onvermijdelijk zijn. Dat hij voor de rol als onafhankelijk gespreksleider werd aangezocht is een gekke figuur, vindt hij zelf. Want was dit niet de taak van de minister of de minister-president? Goed luisteren, een plan maken voor de korte termijn dat zo veel mogelijk rechtdoet aan alle betrokkenen en een perspectief presenteren voor de lange termijn.

De aanpak van Remkes wordt geroemd als uitzonderlijk, maar het zou bij een goede overheid de normaalste zaak van de wereld zijn.

Reageren? Meedoen? Stuur een mail naar leonard.geluk@vng.nl.