Als op Spangen duizenden supporters de Sparta Mars zingen, moet ik me bedwingen om niet vol te schieten. Weinig dingen zijn zo fijn als een voetbalwedstrijd op het Kasteel, maar ik heb er dit seizoen al vier gemist. Al ruim dertig jaar ben ik supporter. Nu vragen m’n vrienden in de app of het nog wel goed zit met mijn Spartahart. Ik zeg dat ik in deze post-coronatijd andere belangrijke sociale activiteiten voorrang wilde geven. Werk, studie, vrienden en familie; het is een puzzel om alles in de dagelijkse 24 uur een plek te geven. Dit vraagt een agenda en een waardeoriëntatie: welke dingen zijn het belangrijkst? Captain Obvious strikes again, denkt u. Toch spreekt dit bij de overheid helemaal niet vanzelf.

Je moet niet telkens iets anders verzinnen

Begin bij het begin, luidt de derde eigenschap van effectief leiderschap volgens Covey. Wat betekent dit voor de goede overheid? Eerder zagen we dat de overheid leiderschap moet tonen en de burgers perspectief bieden met een gemeenschappelijk en samenhangend verhaal. Daarnaast is een gedegen agenda nodig hoe de visie stap voor stap kan worden waargemaakt. Een realistische agenda, niet enkel gebaseerd op een groot aantal verschillende politieke wensen, maar ook op wat in de praktijk daadwerkelijk uitvoerbaar is. In de heksenketel van politiek en (sociale) media is een cultuur ontstaan dat de politiek elk risico moet wegnemen. Van schijnbare maakbaarheid alsof we alles kunnen oplossen. Iedereen wil z’n politieke punt scoren, maar weinigen vragen zich af of we het daadwerkelijk voor elkaar kunnen krijgen. Dit leidt tot verwijten aan de uitvoering, maar in feite zit het probleem bij de politiek.

In het regeerakkoord wijdt het kabinet veel woorden aan uitvoering en uitvoerbaarheid, maar in de praktijk komt er weinig van terecht. Gemeenten ervaren dat de opgaven over de schutting worden gegooid, zonder te kijken of we het redelijkerwijs aankunnen. De uitvoering is kwetsbaar, dat begint al met de financiële positie die niet op orde is.

Begin bij het begin betekent: weten wat de uitvoeringsorganisatie vermag en hoelang het duurt om de omslag te maken naar een andere manier van sturen. Grote veranderopgaven kunnen wel acht jaar duren, je moet niet telkens iets anders verzinnen. En al helemaal niet voor de onderliggende waarden. Begin bij de belangrijkste: de sociale grondrechten uit de Grondwet die nu in het geding zijn, zoals bestaanszekerheid.

Met leiderschap en een langetermijnvisie wordt duidelijk waar het heen gaat en wat burgers van de overheid kunnen verwachten. Het ‘begin’ is de agenda waarin alle grote opgaven in samenhang en geprioriteerd een plaats krijgen. Dat vraagt keuzes die soms pijn doen.

Reageren? Meedoen? Stuur een mail naar leonard.geluk@vng.nl