De gemeente Meierijstad vroeg me een aanbeveling te schrijven voor haar Atlas van de Verbeelding. Op zondagavond, na een weekend uitstellen, ging ik ervoor zitten. Het stuk trof me als een plotselinge zonnestraal op een grijze herfstdag. In de Atlas verbeeldt de gemeente hoe de lokale samenleving eruitziet over twintig jaar. Wat zijn de sterke punten, welke ontwikkelingen geven de beste toekomstkansen? De geestdrift spatte eraf. 

De Atlas illustreert perfect het principe van ‘begin met het einde voor ogen’. Daar zijn we aangekomen in deze reeks van door Stephen Covey geïnspireerde columns over de zeven eigenschappen van een goede overheid. Wat zijn de belangrijkste waarden voor de samenleving? Hoe zien we van daaruit de samenleving van 2040 voor ons? In sociaal, economisch en in ruimtelijk opzicht? Samenhang is cruciaal; de samenleving is tenslotte geen zak met losse puzzelstukken, alles grijpt in elkaar.

Wat Meierijstad doet op lokaal niveau, willen we met de VNG gaan doen voor het hele land, samen met de Argumentenfabriek. Het idee is om een breed beraad van bestuurders en burgers te organiseren. Over hoe het land ervoor staat, en over het gewicht en de urgentie van de maatschappelijke problemen. Na de analyse is de volgende stap gezamenlijk een visie te formuleren op de toekomst van Nederland. In deze visie zal duidelijk de stem van de jongere generatie klinken, zij zijn de werkenden van 2040.

Juist nu is het de dure plicht om de bevolking perspectief te bieden

Premier Mark Rutte zei in 2013 in zijn HJ Schoo-lezing dat ‘visie is als de olifant die het uitzicht belemmert’. Weliswaar vertelde hij later in een interview spijt te hebben van die woordkeus, de betekenis geldt nu, negen jaar later, nog steeds. Het rijk ontbeert een samenhangende kijk op de toekomst, terwijl die in tijden van onzekerheid en crisis zo belangrijk is. Bijna iedereen maakt zich zorgen. Over de prijsstijgingen, de energiecrisis, de woningnood en de klimaatverandering. Juist nu is het de dure plicht van de politiek en het bestuur om de bevolking perspectief te bieden. Maar het kabinet en de Kamer zijn in gebreke. De politiek is verlamd door versnippering, populisme en een obsessie met beeldvorming.

Wat kunnen de gemeenten daar tegenoverstellen? Ik geloof in de kracht van verbeelding. Een breed gesprek waarin we ons de toekomst voorstellen, geeft enorme energie. Mensen worden down en sceptisch als het steeds maar over crisis gaat. De meerderheid van de bevolking is voorstander van goed bestuur in het algemeen belang, ook als ze daarvoor individueel offers moeten brengen, daar ben ik van overtuigd. Mits er een perspectief is: hier gaan we heen, misschien wordt het moeilijk, maar we slepen elkaar erdoorheen. Omwille van dat perspectief past het dat gemeenten een stap naar voren doen.

Reageren? Meedoen? Stuur een mail naar leonard.geluk@vng.nl.