Door Ad Jongenelen en Annette Groot
Het samengaan van onze gemeenten betreft geen gedwongen fusie. We hebben elkaar bewust opgezocht, omdat we van mening zijn dat we elkaar kunnen versterken. Het gedachtegoed van de Omgevingswet sluit hier mooi bij aan: over de eigen grenzen heen kijken, biedt nieuwe kansen en mogelijkheden. Met de aanstaande fusie hebben we de implementatie van de wet meteen samen opgepakt. De puzzelstukjes vallen hierdoor direct goed op hun plaats. De Omgevingswet stimuleert een cultuurverandering. We willen en moeten op een andere manier werken en het werk op een andere manier organiseren. Dit vormt een goede basis voor de harmonisering tussen beide gemeenten. Ook op procesniveau, omdat we maximaal moeten aansluiten op landelijke processtandaarden en systemen. De Omgevingswet is zo beschouwd een vliegwiel voor organisatievernieuwing en helpt bij onze veranderopgave als gevolg van de voorgenomen fusie.
Grote betrokkenheid
Omgevingsvraagstukken hebben we gezamenlijk vanuit de verschillende ambtelijke teams opgepakt. Ondanks de coronamaatregelen, die fysiek samenwerken bemoeilijken, zijn we hier heel goed in geslaagd. Eigenlijk zijn we op ambtelijk niveau al ruim een jaar gefuseerd. De Omgevingswet heeft onze culturen bij elkaar gebracht. We hebben samen verschillende praktijkcasussen opgepakt. Door in het begin met elkaar in gesprek te gaan, moeten zaken anders worden georganiseerd. Je kijkt met een frisse blik naar werkprocessen. Dit is zeker met een fusie in aantocht een mooie bijkomstigheid. Niet alleen voor intern, maar ook voor onze dienstverlening naar de inwoners.
Anders samenwerken
Een mooi voorbeeld hiervan is de pilot met de kermis in Langedijk. De kermis staat midden in een woonwijk en is een uitstekende casus voor participatie. De kermis is al 120 jaar een traditie en is populair, maar er zijn ook mensen die overlast ervaren. We hebben gewerkt volgens het idee van de Mastercircle-methode. Een open benadering is hierbij essentieel, waarbij fouten maken mag. Bewoners, ondernemers en ambtenaren zijn samen het gesprek aangegaan. Er werden uitdagingen besproken en oplossingen aangedragen. Doordat mensen nu zelf oplossingen aandragen, ontstaat er veel meer begrip en draagvlak. Uiteindelijk zijn we tot een oplossing gekomen, waarin iedereen zich kan vinden.
We merken daarnaast dat de integrale aanpak het werk zelf ook veel leuker maakt. Je wordt geïnspireerd om kritisch naar je eigen regels te kijken. Neem bijvoorbeeld de rol van de handhaver. Traditioneel keek de handhaver naar wat niet mocht binnen de regels. In plaats van het constateren van overtredingen wordt er nu eerst gekeken naar wat wél kan. Het is veel leuker om ergens een keer ‘ja’ op te kunnen zeggen. Hierdoor groeit het enthousiasme.
Aanpassing bestuurscultuur
Bij de pilot met de kermis werd het bestuur pas in een later stadium betrokken. De Omgevingswet vraagt immers ook om een aanpassing van de bestuurscultuur: van regulerend naar meer faciliterend. Dit is een leerproces en heeft tijd nodig. We hebben verschillende oefensessies georganiseerd om de rol van de Raad te achterhalen. De conclusie is dat het belangrijk is dat de Raad wel vooraf aanwezig is bij de (verkennende) gesprekken, maar dan alleen als toehoorder, zodat men wel weet wáárom er bepaalde keuzes gemaakt zijn. Inmiddels hebben we verschillende praktijkcasussen met succes doorlopen. Hierdoor groeit ook het vertrouwen bij de Raad. Hier ligt ook de kracht van onze aanpak: leren door te doen. Doordat we ruimte bieden voor experimenteren, versterken we onze vernieuwingskracht. Dit komt ook tot uiting in onze digitale Omgevingsvisie. We hebben bewust gekozen voor een digitaal medium in plaats van print, omdat we niet vooraf bepalen hoe het ‘eindproduct’ eruit komt te zien. Een website biedt flexibiliteit en vergroot bovendien de toegankelijkheid, doordat we informatie in ‘hapklare stukken’ presenteren. Dat vinden we zeker in het kader van participatie ontzettend belangrijk.
Ad Jongenelen is wethouder in de gemeente Langedijk
Annette Groot is wethouder in de gemeente Heerhugowaard