Door Joanne Blaak en Piet van Leenen
Het invoeren van de Omgevingswet is geen opgave maar een instrument om ambities waar te maken. De wet geeft een andere dynamiek; nieuwe samenwerkingen met veel maatschappelijke meerwaarde. Zo ervaren we het in de Hoeksche Waard. Wat ons betreft kan de inwerkingtreding van de wet op 1 januari 2022 doorgaan.
Wonen is meer dan een dak boven je hoofd, de kwaliteit van je woonomgeving is van grote invloed op de kwaliteit van je leven. Het gaat om de inrichting van de openbare ruimte, de mogelijkheid van een ommetje in het groen, maar nog veel meer om de dingen die je niet meteen ziet. Veiligheid, zorg en sociale samenhang. Door de Omgevingswet ontstaat verbinding tussen de fysieke en sociale leefomgeving. Het is niet meer de vraag of een initiatief al of niet in strijd is met de regels, maar of het bijdraagt aan een gezonde en uitnodigende leefomgeving.
Al voor de herindeling van vijf gemeenten tot één gemeente Hoeksche Waard hebben we een groot participatietraject op touw voor de gezamenlijke omgevingsvisie. Dit kreeg vleugels door de Omgevingswet. Meer dan tweehonderd mensen uit verschillende hoeken deden mee als ‘waardmaker’. Samen stelden zij vast wat typische Hoeksche waarden zijn die de maatstaf vormen voor initiatieven. Dit is het idee van de wet. Niet de kracht van de regels, maar de kracht van de samenleving benutten voor het resultaat. De gemeenteraad realiseerde zich dat hier iets bijzonders gebeurde, al was het voor sommigen slikken dat de Raad nu het sluitstuk vormde in plaats van de kaders te stellen.
Op een eiland is een cultuur van samenwerken een historische noodzaak. In de periode dat de vijf gemeenten nog volop aan het bakkeleien waren over de herindeling, hadden de sectoren wonen, welzijn en zorg in de Hoeksche Waard al een kerngroep gevormd om met dertig partijen te komen tot een gezamenlijke aanpak. Deze kracht in de samenleving maakte dat we de omgevingsvisie in vruchtbare bodem konden ontwikkelen. Maar daarmee is niet alles gemakkelijk; een cultuur van samenwerken poetst niet de belangentegenstellingen weg. De Hoeksche waarden alleen volstaan niet om te kunnen wegen, je hebt ook een normenkader nodig. Past een plan voor woningen in de volkshuisvestingsopgave en demografische ontwikkelingen? Een zorgboerderij in het gewenste zorglandschap?
De normen krijgen vorm in de praktijk. We zijn begonnen met een (ambtelijke) omgevingstafel waar alle domeinen aan tafel zitten om snel met een integraal advies te komen, waarbij de vraag centraal staat of een initiatief bijdraagt aan het grotere geheel. Het vraagt lef van de ambtenaren; het idee is dat het advies er binnen een week ligt. Ze moeten snel besluiten, ook als nog niet 100% van de informatie op tafel ligt. De drive is er; de organisatie gelooft erin.
Hoeksche Waard heeft een robuuste financiële positie en de digitale infrastructuur is op orde. Wanneer je in zwaar weer zit, is het allicht lastiger om verandering te omarmen. Tegelijk is het een natuurwet dat er geen twee jaar voorbijgaan zonder dat een majeure verandering wordt gevraagd. Veranderingen zijn kansen, prikkels om de dingen anders en beter te gaan doen. De Omgevingswet gaat ons helpen om het voor elkaar te krijgen.
Joanne Blaak en Piet van Leenen zijn wethouder in de gemeente Hoeksche Waard