Dit is mijn laatste column van 2020. Een jaar dat niemand snel zal vergeten. De coronacrisis beheerste het dagelijks nieuws en onze agenda. Ook bestuurlijk had dat een enorme impact.

Bij de overgang naar een nieuw jaar horen terugblikken en vooruitblikken. Over de samenwerking tussen gemeenten en het Rijk in de coronatijd is veel positiefs te melden. Minister Ollongren en het ministerie van Binnenlandse Zaken hebben zich goed verplaatst in de situatie van gemeenten. De afspraak dat gemeenten reëel worden gecompenseerd voor hun uitgaven, is nagekomen. Zo hoort de samenwerking tussen gemeenten en de rijksoverheid te gaan: optreden als één overheid, denken vanuit de maatschappelijke opgave.

Dit is ook de kern van het rapport van topambtenaar Bernard ter Haar (Als één overheid; slagvaardig de toekomst tegemoet!). Ik zie dit rapport als een van de positieve ontwikkelingen van 2020. Ter Haar pleit voor een andere verhouding tussen gemeenten en de rijksoverheid, en zijn betoog krijgt steeds meer bijval. Het geeft mij het vertrouwen dat het ons in 2021 gaat lukken om de samenwerking tussen Rijk en lokaal bestuur blijvend en ten goede te veranderen.

Dieptepunten waren er het afgelopen jaar ook. We hebben nog steeds geen structurele oplossing voor de tekorten van het sociaal domein. Dat moet in 2021 echt geregeld worden. Anders zijn gemeenten niet meer in staat hun werk goed te kunnen doen.

Ik hoop dat we de menselijke maat leidend laten zijn

Een ander dieptepunt is de toeslagenaffaire. Het feit dat de overheid mensen in de ellende stort in plaats van te helpen, is een enorme smet op het blazoen van de overheid. Wij mogen het niet laten gebeuren dat welwillende inwoners de dupe worden van wantrouwen, complexe bureaucratie en regelzucht. Gemeenten moeten hierin naast hun inwoners gaan staan.

Als ik vooruitkijk naar 2021 dan hoop ik dat wij een aantal dingen anders gaan doen. In de eerste plaats hoop ik dat wij als één overheid samen kunnen optrekken en dat wij daarbij de menselijke maat leidend laten zijn. We moeten vertrouwen geven en ruimte bieden. Bovendien moeten we accepteren dat een risicoloze samenleving niet mogelijk is. We moeten leren van fouten en accepteren dat fouten een onderdeel zijn van het leerproces.

In 2021 moet het gaan over de vraag hoe we ons verder kunnen ontwikkelen tot een overheid die doeltreffendheid, doelmatigheid, rechtmatigheid en de menselijke maat combineert. Het is mijn persoonlijke missie voor 2021 om hieraan bij te dragen.

Ik wens u fijne kerstdagen en een goede jaarwisseling toe.