‘Ik had je niet zo oud ingeschat, Frans’, zegt Noah Brok (19) bij aanvang van het Teams-dubbelgesprek met VNG Magazine. ‘Hoe meer je doet, hoe fitter je blijft’, riposteert Frans van der Lee (80). Speelt er een generatiekloof, en hoe kunnen het jongste raadslid van Nederland en de nestor van zijn raad die kloof overbruggen? Het is bij vlagen een scherp gesprek, waarbij óók meespeelt dat Broks fractie in de coalitie zit en Van der Lee fractievoorzitter is van de grootste oppositiepartij in de Heusdense raad, en ze het dientengevolge niet altijd politiek met elkaar eens zijn. Van der Lee: ‘Maar we kunnen het goed met elkaar vinden hoor, schrijf dat maar op.’
Brok werd bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 met voorkeurstemmen gekozen voor de lokale partij DMP Heusden. Hij was pas zestien en zat ruim een jaar op de reservebank. In april 2019 vierde hij zijn achttiende verjaardag en mocht hij zijn zetel in de raad innemen. In de tussentijd draaide hij mee als fractieondersteuner.
In de raad treft de jonge Brok onder meer Van der Lee tegenover zich. Die draait nu zestien jaar mee in de politiek van Heusden, eerst namens Heusden Eén, maar na een conflict richtte hij zijn eigen partij op, Heusden Transparant. Goed voor vier zetels, en daarmee de grootste oppositiepartij in de gemeenteraad. ‘Ik ben altijd betrokken geweest bij het wel en wee van Heusden’, legt hij uit. Heusden Transparant is er voor jong en oud, zegt de fractievoorzitter. ‘En ik voel me nog jong. We zijn niet gericht op leeftijd, terwijl ik ook voor de ouderen had kunnen kiezen. Ik vind dat je ervoor moet zorgen dat je over de hele lengte weet waar je mee bezig bent, en dus ook oog hebt voor de jongeren.’
Het voordeel van het zijn van een jong raadslid, zegt Brok, is dat hij de stem van de jongeren kan laten horen. ‘Je ziet vaak dat de mensen in de raad wat ouder zijn. Zij komen sneller op voor de belangen van ouderen, omdat ze minder jongeren in hun netwerk hebben. Dat er ook jongeren politiek actief zijn, is positief voor mijn generatie.’

Woningtekort

Splijtzwam in de Heusdense raad is het woningtekort. ‘Dat is echt de grootste kloof die we hebben’, zegt Brok. Het gesprek met beide raadsleden komt er steeds op terug, al wordt het bijbehorende meningsverschil óók veroorzaakt doordat Brok lid is van een coalitiepartij, en Van der Lee in de oppositie zit. 
Het tekort, zeggen allebei de raadsleden, raakt zowel de starters als de senioren, voor beide groepen zijn er te weinig woningen. Voor jongeren gaat het onder meer om de toegang tot de socialewoningbouw. Brok: ‘Hoelang je ingeschreven staat is van belang voor de vraag of je een woning krijgt. Daardoor krijgen vooral de ouderen een woning, en moeten jongeren wegtrekken naar Tilburg, Den Bosch of andere plaatsen in de omgeving. En de verzorgingshuizen zijn de afgelopen tien jaar wel vergroot. Daardoor hebben we veel meer seniorenwoningen dan starterswoningen.’
FL: ‘Maar waarom heeft de coalitie dan ingestemd met de woonvisie, die ervoor zorgt dat ook mensen uit Den Bosch in Heusden een woning kunnen krijgen?’
NB: ‘Ik ben kritisch op het feit dat ruim 2.200 mensen uit Den Bosch overwegen hier een woning te kopen. Ik kom op voor de belangen van mijn generatie die geen woning kan vinden.’
FL: Voor de jongeren doen we niets. Weet je wat het probleem is? De gemeente heeft geld nodig, en starterswoningen leveren minder op. Ik spreek veel met jongeren, en zij komen niet meer aan de beurt op de woningmarkt, zeggen ze. Willen we ze hier houden, dan moeten we daar iets aan doen.’
NB: ‘Er moet meer gebouwd worden, en we moeten meer sturen op de woningmarkt, zodat er daadwerkelijk starterswoningen gebouwd worden.’

Dat er ook jongeren politiek actief zijn, is positief voor mijn generatie

Voorzieningen

Het woningtekort heeft gevolgen voor de voorzieningen in de gemeente. Heusden heeft relatief weinig jongeren: 49,3 procent van de inwoners is jonger dan 45, landelijk is dat 52,8 procent. Als het moeilijk blijft om een woning te vinden binnen de gemeentegrenzen en jongeren de gemeente verlaten, zal die gemiddelde leeftijd rap omhoogschieten, vreest Brok. En minder jongeren betekent: minder faciliteiten voor de jeugd, en minder reden om te blijven. Uitgaanskroegen bijvoorbeeld, zegt hij, zijn er amper in Heusden.
Ouderen ontmoeten elkaar in De Stulp, een buurthuis in Drunen. Althans: voordat corona de locatie deed sluiten. ‘Daar komen de bejaarden bij elkaar’, zegt Van der Lee. ‘Maar ja, daar komen dan weer geen jongeren.’
Waar in Heusden ontmoeten jong en oud elkaar dan? Die gelegenheden zijn er niet zoveel, behalve, zegt Brok, het carnaval en de sportkantine. Verder verbinden jong en oud ‘voor geen cent’, vult Van der Lee aan. ‘We zien twee groepen die zich niet met elkaar bemoeien, maar het samengaan ervan heeft niet de grootste prioriteit.’

Oldtimers

Sinds zijn pensionering richt Van der Lee zich op oldtimers. Hij is secretaris van de oldtimervereniging in Heusden. ‘Dat zijn vooral ouwe lui, maar er zijn ook genoeg jongeren die dat leuk vinden.’
De oude auto is een onderwerp dat jong én oud aantrekt en samenbrengt, zegt hij. Op elke bijeenkomst worden, met een biertje in de hand, routes besproken. ‘Dan spreek je dezelfde taal, dat is hartstikke leuk’. Enig nadeel: de generatie van Van der Lee richt zich op oude automobielen van voor de jaren ’30, ‘maar de jeugd kijkt daar niet meer naar. Zij willen wagens uit de jaren ’70. Daar ontstaat een scheiding. Maar we spreken samen over de auto’s, en dat is het belangrijkste.’
Brok heeft ‘niet zoveel verstand van auto’s’, maar ziet hetzelfde gebeuren in de voetbalkantine, waar op zondagmiddag jong en oud samenkomt. ‘Daar praat iedereen met elkaar, omdat er een aanknopingspunt is.’
Is het eigenlijk erg, dat die verbinding er niet is? Vroeger, zegt Van der Lee, was dat ook zo, misschien nog wel erger. ‘Toen ik een jaar of twintig was, waren de ouderen echt oud. Wij kunnen nu veel meer doen dan de ouderen van vroeger.’ Maar dat er een kloof is, is niet zo erg, zegt de raadsnestor. ‘Jongeren en ouderen willen ook gewoon andere dingen.’

Beter georganiseerd

Er speelt nog een ander punt, dat bij Brok ‘enige jaloezie’ opwekt: ouderen zijn veel beter georganiseerd. ‘Er zijn veel ouderenverenigingen. Zij hebben korte lijntjes met de politiek. Bij jongeren is dat veel minder het geval. Je hoort me niet zeggen dat jongeren geen interesse hebben in de politiek, maar ouderen hebben meer tijd om in het verenigingsleven te stappen. We hebben het druk met de fulltimestudie, waardoor er minder tijd is om voor een belangenorganisatie actief te worden. Maar het is zonde dat zo’n organisatie op gemeenteniveau niet bestaat.’
Van een generatieconflict willen beide raadsleden niet spreken. Ja, er zijn verschillen in de manier hoe er over bijvoorbeeld pensioen of klimaat wordt gedacht, maar daar komen de generaties onderling wel uit, zeggen de raadsleden. Brok: ‘Jongeren zijn best bereid meer premie te betalen, zodat Frans zijn pensioen krijgt. Zolang hij zonnepanelen aanlegt, zodat wij een schone toekomst krijgen.’ Van der Lee ziet daar wel beweging in bij de oudere generaties. ‘Vijftig jaar geleden dachten we niet zo na over duurzaamheid. Nu wel. En zonnevelden en windmolens hebben een duidelijke plaats. Wij zijn weliswaar wat ouder, maar de toekomst is zeker nog belangrijk.’