De man die me aanspreekt op het feestje van een vriend, ken ik vaag. Het is een man van de wereld, dat zie je zo. Opvallend horloge, nerveus gesneden overhemd. ‘Leonard, hoe is het nou? Nog een beetje in je element bij de gemeenten?’ Ik antwoord van ja en dat er veel belangwekkende verandervraagstukken zijn. Onmiddellijk haakt hij in. Over zijn verbouwing, zijn ervaringen met de vergunningverleners van de gemeente, het succes van zijn eigen bedrijf en hoe hij op zijn vijftigste zijn ambities allemaal heeft waargemaakt. En dat dit eigenlijk heel simpel was.

De glossy bij de kapper noemt dit fenomeen ‘gespreksnarcisme’. Covey spreekt iets genuanceerder van autobiografisch luisteren; het onvermogen om empathisch naar iemand te luisteren. Het is moeilijk je te verplaatsen in het referentiekader van een ander, maar wel enorm belangrijk. Erkenning, begrepen worden, is een menselijke basisbehoefte. Door empathisch te luisteren, geef je iemand in psychologische zin zuurstof. De vijfde eigenschap voor effectief leiderschap is: probeer eerst te begrijpen en dan begrepen te worden.

Hijgerige politiek verdraagt zich niet goed met de complexiteit van de uitvoering

De goede overheid moet luisteren en zich verdiepen, en niet werken vanuit beelden of politieke oneliners. Hijgerige politiek verdraagt zich niet goed met de complexiteit van de uitvoering. Er zijn geen gebaande paden van beleidsambities naar maatschappelijk resultaat. Het is een zoektocht, je moet van tevoren doordenken hoe je het wilt realiseren. En welke mensen en middelen ervoor nodig zijn. Gemeenten kunnen veel, maar niet het onmogelijke. Denk aan bijvoorbeeld het regelen van opvang en woningen voor én sociale doelgroepen én statushouders én Oekraïense vluchtelingen. De problemen liggen  bij gemeenten op het bord, zij krijgen de zwartepiet voor al wat er niet goed gaat. Maar het gesprek gaat veel te weinig over de randvoorwaarden en structurele investeringen die nodig zijn voor een houdbaar stelsel. 

Een win-winoplossing vereist begrip voor elkaars positie. We staan als overheden samen voor de maatschappelijke opgaven. Wat heeft ieder nodig om eruit te komen? Wat zijn de risico’s? Hoe nemen we samen de verantwoordelijkheid? Ook binnen gemeenten zelf is zo’n houding op zijn plaats. Het vraagt vakkennis om een probleem op te lossen, maar ook het vermogen om er door verschillende lenzen naar te kijken. 

Empathisch luisteren heeft de kans in zich dat je de ander begrijpt, en dat je wordt beïnvloed. Of die andere partij door jou. In het huidige kabinet zijn er gelukkig ook ministers die begrijpen dat grote problemen vragen om langdurige financiële duidelijkheid, en die zich daar in het kabinet sterk voor willen maken. Kijk, dán heb je een prettig gesprek.