De mentale veerkracht van kinderen en jongeren en de bekostiging van de zorg daarvoor staan al een tijd onder druk. Het afgelopen coronajaar heeft dit nog versterkt. Kinderen en jongeren kwamen minder vanzelfsprekend in aanraking met activiteiten om zich te ontwikkelen of die ze uitdaagden. Naast aandacht voor onze fysieke gezondheid moeten we ook zorgen voor het mentaal welbevinden van onze samenleving en de toerusting van de jeugd. Cultuur heeft daarop een antwoord dat het waard is om te overwegen.

Tijdens de coronalockdowns heeft een groot deel van het culturele aanbod stilgelegen. Daardoor is een grote groep kinderen en jongeren anderhalf jaar lang minder in aanraking gekomen met kunst en cultuur. Dat heeft de kloof op het gebied van cultuur­beoefening vergroot. Want hoger opgeleide en cultuurminnende mensen – en daarmee hun kinderen –  blijven hun weg wel vinden.

Ga voor het versterken van die veerkracht  en zet daar onder meer cultuur voor in

Emotionele weerbaarheid
Voor een grote groep kinderen en jongeren is de school of het buurthuis de enige plek waar ze iets aan cultuur doen. En juist op die plekken heeft cultuurbeoefening stilgelegen en is de kansenongelijkheid vergroot. Daardoor is de persoons- en talentontwikkeling van kinderen en jongeren gestagneerd en hun emotionele weerbaarheid gedaald.

Recent bleek uit CBS-cijfers dat een kwart van de jongeren psychische problemen heeft. Het stilvallen van sociale interacties wordt als belangrijkste reden genoemd naast toenemende prestatiedruk. Door de lockdown hebben zij niet de veiligheid, vrijheid en experimenteerruimte die nodig zijn voor hun ontwikkeling. Dit kan grote gevolgen hebben voor participatie in de samenleving en de druk op de zorg. Ga voor het versterken van die veerkracht, met het oog op de toekomst en zet daar onder meer cultuur voor in.

Meedraaien
Vaardigheden die jongeren opdoen via cultuur, vergroten hun kansen om in de samenleving mee te draaien. Cultuur beoefenen helpt kinderen en jongeren zichzelf te leren kennen en uitdrukken. Jezelf durven presenteren is een vaardigheid die van wezenlijk belang is op de arbeidsmarkt. Kunst en cultuur dragen ook bij aan het begrijpen van andermans wereld, in een polariserende samenleving waarin mensen steeds vaker verstrikt raken in hun eigen online fuik. Mensen die culturele activiteiten beoefenen, zijn ook meer geneigd om ook op andere manieren te participeren.

Cultuur beoefenen helpt kinderen en jongeren zichzelf te leren kennen en uitdrukken

Nederland kan lering trekken uit de strategie van het Verenigd Koninkrijk. Daar koos de overheid er tijdens lockdowns voor om culturele activiteiten voor kinderen en jongeren open te houden om hen betekenisvolle tijdsbesteding te bieden. In Nederland wordt al meerdere jaren cultuur op doktersrecept voorgeschreven voor ouderen, maar zou dat niet ook voor kinderen en jongeren goed zijn? Gemeenten moeten bij het rijk aandringen kunst en cultuur wettelijk te verankeren. Elke gemeente faciliteert dan de toegang tot vrijetijdsvoorzieningen, zowel via de ondersteuning van faciliteiten als door ruimte voor cultuur in zorg en welzijn.

Sport
Daarnaast is een bredere inzet van (combinatie)functionarissen sport & cultuur van groot belang om de tweedeling tussen kansarme en kansrijke jongeren tegen te gaan. Zij kunnen jongeren maatwerk bieden over de volle breedte van het domein, aansluitend bij hun talent. Het is zaak dat gemeenten deze functionarissen blijven inzetten en zorgen voor een betere balans tussen sport en kunst en cultuur.

Marlies Tal is werkzaam als leidinggevende cultuurparticipatie bij het Landelijk Kenniscentrum Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA).