De oude buren kwamen. In de najaarszon zaten we samen in de tuin met een drankje. Zoals zo vaak in de jaren dat we met drie gezinnen naast elkaar woonden. De straat was in een Vinex-wijk, niet ver van waar ik nu woon. We konden bij elkaar terecht voor de grasmaaier, steeksleutel 10, een vergeten boodschap en een hart onder de riem. 

De ene buur vertelt dat hij een huis heeft gekocht voor z’n zoon die begint met werken en gaat samenwonen. De andere buren kunnen dat niet doen. Zij vertellen over de vergeefse zoektocht van hun dochter. Over kijkdagen met dertig andere stellen, het steeds overboden worden en de absurde bedragen die worden betaald voor een flatje van niks. 

De wooncrisis is de nieuwe sociale kwestie. Dit grote begrippenpaar is op z’n plaats; de woningnood verdeelt de samenleving in mensen met en zonder koopwoning. In mensen die wel en niet hun kinderen kunnen helpen. Jonge volwassenen moeten hun leven on hold zetten omdat ze geen huis kunnen kopen of huren. Of hebben stress omdat hun tijdelijke huurcontract afloopt. Het is een ernstig en urgent probleem. Gemeenten kunnen en willen graag hun rol pakken, maar ze kunnen het niet alleen. Het gaat niet zonder leiderschap van een nieuw kabinet waarmee je afspraken kunt maken. 

Gemeenten hebben elke dag te maken met wanhopige woningzoekers

Veel grond en steeds meer woningen zijn in handen van beleggers of projectontwikkelaars. Het ontwikkelen van sociale huurwoningen gebeurt te weinig, om maar te zwijgen over het huisvesten van bijzondere doelgroepen. Het levert geen winst op. Sinds het instellen van de verhuurderheffing in 2013 hebben corporaties de helft minder sociale huurwoningen gebouwd. Laatst was ik op werkbezoek in de Noordoostpolder. Potentieel is daar veel ruimte om te bouwen, maar dit vereist ruimtelijke ordening, het afwegen van de ruimtelijke claims van woningbouw, klimaat en landbouw. Regie en visie van het rijk zijn daarbij onontbeerlijk. 

Gemeenten hebben elke dag te maken met wanhopige woningzoekenden. Politieagenten en leraren die niet kunnen wonen in hun eigen stad, gescheiden mensen, statushouders en andere doelgroepen. Het is niet te doen; de woningen zijn er niet. De 1 miljard euro die het kabinet eenmalig beschikbaar stelt in 2022 is goed nieuws, maar er is veel meer nodig. Deze sociale kwestie vraagt een samenhangend stelsel van maatregelen. Net zoals het sociaal domein, de economie en de energietransitie. Er is dringend heel veel te doen waarvoor langjarige financiële afspraken en leiderschap noodzakelijk zijn. 

De urgentie staat in schril contrast met het gedraal van de kabinetsformatie. Met het kissebissen over beeldvorming, de achterban en de macht; de beschamende achterkant van de politiek. Aan de voorkant zitten idealen, visie en leiderschap. Hoog tijd voor een nieuw kabinet dat leiderschap toont.