Mijn kinderen van 5, 7 en 9 zijn verslingerd aan de tablet. Streng optreden was niet te doen in tijden van thuisonderwijs en nu gaan influencerwijsheden bij ons over tafel als de waarheid in eigen persoon.
Je moet praten als Brugman om er nog tussen te komen met je opvoeding en behartigenswaarde lessen in mediawijsheid.
Door Chris Ravensbergen
Influencers zijn typisch een voortvloeisel van de derde mediarevolutie. Na de boekdrukkunst, radio en televisie, kwamen de sociale media. Iedereen z’n eigen mediamix, filterbubbel en zichzelf bevestigende waarheid. Hoe gekker, hoe beter. Hoe meer clicks, hoe groter de opbrengsten voor de platforms van Big Tech. Zo wordt een nieuwe werkelijkheid geschapen. Wat is waar? Wie is waarachtig? Een leugen van een 13-jarige scholiere in Parijs veroorzaakte de moord op de leraar Samuel Paty.
Technologische ontwikkelingen gaan snel, de vierde mediarevolutie is er al: de synthetische media. Wat vroeger enkel de beste vakmensen konden in geavanceerde studio’s in Hollywood, kan een amateur nu ook: met kunstmatige intelligentie beelden zo manipuleren dat je mensen van alles kunt laten zeggen. Op Dumpert zag ik een filmpje van waarop de leden van het Britse koningshuis, al swingend met hun hoofden, Majahi Majahoo zingen. Een kind kan de was doen op TikTok. Eerlijk gezegd, een hilarisch filmpje, maar ook zorgelijk.
Op de opiniepagina’s wordt gesproken van een ‘waarheidscrisis’. Niet alleen geloven veel mensen niet meer de feiten die wetenschappelijk zijn aangetoond, je kunt ook nog heel gemakkelijk tegenbewijs in elkaar knutselen én de gemanipuleerde filmpjes en foto’s razend snel verspreiden via de socials. Wat zijn de gevolgen van synthetische media voor deze waarheidscrisis? Hoe raakt dit gemeenten en lokale gemeenschappen?
Met gemeenten en met Bureau De Ruijter organiseert VNG Risicobeheer dit voorjaar een reeks masterclasses over scenariodenken. Het is een typisch dialooginstrument om gestructureerd vooruit te denken, en je de risico’s en kansen gezamenlijk voor te stellen. Het kan over zoiets specifieks gaan als de waarheidscrisis en de synthetische media. Of juist algemeen, bijvoorbeeld over kansen en risico’s van informatietechnologie voor gemeenten in de breedste zin. Of de gevolgen van de coronacrisis op de langere termijn.
Voor de reeks is veel belangstelling en het levert inspirerende ontmoetingen en gesprekken op. En ook confrontaties tussen mensen met een andere beroepsblik, bijvoorbeeld concerncontrollers en strategisch adviseurs. De één veel meer gefocust op de kortere, de ander op de langere termijn. Hoe dan ook, scenariodenken blijkt een waardevol instrument om kansen en risico’s inzichtelijk te maken en het levert scenario’s (dan wel handelingsperspectief) op voor de toekomst.
Nu het – bij wijze van voorbeeld – toch gaat over kansen en risico’s van informatietechnologie, vermeld ik dat het volgende RPO Journaal gaat over informatiebeveiliging. Eén van de gasten is concerncontroller Richard Klein Tank van de gemeente Hof van Twente die in december werd gehackt. De uitzending gaat over het omgaan met de risico’s van cybercrime en datalekken. Kijktip!
De uitzending is op 1 april van 10:30 tot 11:30 uur. U kunt zich hier aanmelden om een link te ontvangen.
Chris Ravensbergen is directeur van VNG Risicobeheer