Adviseurs Edwin Toren (VNG Risicobeheer) en Wim Mulder (verzekeringsmakelaar Raetsheren) komen elkaar vaak tegen. Hun functies hebben veel raakvlakken. Allebei signaleren ze geregeld zaken die voor verbetering vatbaar zijn. Om het inzicht en risicobewustzijn bij gemeenten te versterken, delen ze hun ervaringen.

Wim adviseert gemeenten over risico’s in de volle breedte. Denk aan aansprakelijkheid voor schade door een losliggende stoeptegel, brand in gemeentelijke gebouwen, fraude of personele risico’s. Hoe moet je omgaan met risico’s? Wanneer is het verstandig om ze wel of juist niet te verzekeren? Hoe kun je de verzekeringsportefeuille goed aanbesteden? Edwin biedt vanuit de VNG gemeenten inhoudelijke ondersteuning, vormt de schakel tussen gemeenten en de verzekeringsmarkt, deelt kennis en versterkt zo het verzekeringsmanagement bij gemeenten.

Wat komen jullie in de praktijk tegen dat beter kan? 

Wim: Verzekeringen worden vaak beheerd door iemand met een administratieve functie, maar het zou goed zijn als de controller, de gemeentesecretaris of een bestuurder zich erin zou verdiepen. De verzekeringsportefeuille moet een plek op meer strategisch niveau krijgen.
Edwin: De VNG zet zich daarvoor in. Het is essentieel om strategisch na te denken over het omgaan met risico’s.

Waarom?

Edwin: Omdat gemeenten afhankelijk zijn van de grillen van de markt. Vroeger was de markt van brandverzekeringen ‘zacht’; het aanbod was groot, de premies waren laag en de eisen voor bouwwerken stelden weinig voor. Nu is de situatie omgekeerd: we hebben te maken met weinig aanbieders, hoge premies en harde eisen. Dat komt door een opeenstapeling van oorzaken, zoals het verminderen van de concurrentie door fusies. Ook wordt de verzekeringsmarkt beïnvloed door externe factoren, zoals de grotere kans op extreem weer.
Wim: Verzekeraars hebben ook te maken met strengere financiële eisen voor onder meer solvabiliteit. Hiervoor moeten buffers worden aangehouden die door de lage rente kostbaar zijn voor verzekeraars. Ook neemt de omvang van schades toe en worden de eisen van verzekeraars strenger. De afgelopen jaren is het aantal verzekeraars sterk verminderd. Dit leidt ertoe dat premies voor een aantal verzekeringen voor gemeenten stijgen, de komende jaren.  

Hoe kunnen gemeenten daarop inspelen? 

Edwin: Om te beginnen is het belangrijk te kijken of je kleine eigen risico’s niet beter voor eigen rekening kunt nemen. Het verwerken van kleine schades brengt relatief hoge kosten met zich mee. Daarin zit een groot deel van je premiecomponent. Je kunt voor schade door graffiti de verzekeraar bellen, maar in de praktijk is het doelmatiger om het zelf af te handelen. In het algemeen is het goedkoper om kleine risico’s zelf te dragen. Een verzekering is geen onderhoudscontract. 
Wim: De focus van gemeenten moet niet uitsluitend gericht zijn op het afsluiten van de verzekering. Risicobeheer is veel meer. Het is een integraal proces waarbij het vanuit de continuïteit (solvabiliteit) loont inspanningen te doen om schade te voorkomen. Daarnaast doen gemeenten er de komende jaren goed aan om kritisch naar de inrichting van de eigen portefeuille te kijken en alternatieven te onderzoeken. Daarbij kun je denken aan hogere eigen risico’s of het heroverwegen van bepaalde verzekeringen die niet direct gekoppeld zijn het wegnemen van continuïteitsbedreigende risico’s.  

Het werk van de verzekeringsmakelaar en dat van VNG Risicobeheer ligt in elkaars verlengde. Hoe versterken jullie elkaar?

Wim: Onlangs was ik in een gemeente waar de verzekeringsambtenaar na veertig jaar afscheid nam. Dat is een logisch moment om opnieuw te kijken waar je deze functie  in je organisatie positioneert. Ik heb die gemeente aangeraden om Edwin uit te nodigen om erover te praten. Als het over organisatievragen gaat, is VNG Risicobeheer de aangewezen kennispartner. 
Edwin: We wisselen ook signalen uit. Zo zien we allebei dat gemeenten de VNG-inkoopvoorwaarden gebruiken voor verzekeringen. Die voorwaarden zijn goed, maar in een verzekeringscontract voegen ze niets toe omdat verzekeringen bij wet zijn geregeld. 
Wim: Dit geeft in de praktijk onnodige discussies over inkoopvoorwaarden. Dat is niet alleen zonde van de tijd maar voor verzekeraars vaak ook een reden om af te haken. Een ander voorbeeld is social return on investment. De gemeente vraagt de verzekeraar bijvoorbeeld om als onderdeel van het contract mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen of een bedrag aan de gemeente ter beschikking te stellen. Maar mensen in dienst nemen lukt vaak niet omdat aan het vak specifieke eisen aan zijn verbonden. Het opnemen van een bedrag in het contract is veelal ‘een sigaar uit eigen doos’ omdat de premie die wordt aangeboden verhoogd wordt.

VNG Risicobeheer verwijst gemeenten ook naar de verzekeringsmakelaar. Waarom?

Edwin: Omdat het aanbesteden van verzekeringen een specialisme is, zeker in de krappe markt van nu. Een makelaar begeleidt een aanbesteding met een goede set informatie: een duidelijk programma van eisen en onderliggende data over bestemmingen, leegstandsbeleid, preventie bij scholen et cetera. Zo weet de verzekeraar in welk risico hij stapt en krijg je meer inschrijvingen. 
Wim: We zien de laatste tijd geregeld dat aanbestedingen niet rondkomen. Ook door ‘filevorming’ in het laatste kwartaal. Juist in die tijd hebben verzekeraars veel werk en blijven aanbestedingen liggen. We hebben ook gemerkt dat verzekeraars niet altijd actief zijn op Tenderned. Wij zijn doorlopend bezig met informatieverstrekking, aanbestedingsstrategie en bijeenkomsten om verzekeraars te interesseren voor de gemeentemarkt. We begeleiden ruim 50 opdrachten per jaar en anticiperen op de ontwikkelingen in de markt.

Wat is de belangrijkste boodschap die jullie gemeenten willen meegeven? 

Edwin: Gemeenten zouden op strategisch niveau moeten nadenken over risico’s en verzekeringen. Zo ken ik een aantal Veiligheidsregio’s die gezamenlijk nadenken over ongevallenrisico’s en de mogelijkheid om door het opzetten van een eigen spaarpotje niet alle risico’s te hoeven verzekeren.
Wim: Op het bredere terrein van risicomanagement wordt er al strategisch nagedacht, zo brengen gemeenten hun weerstandsvermogen in kaart. In de huidige markt is het gewenst dit ook te doen op het gebied van risico-overdracht. Als de kostprijs stijgt, worden alternatieven interessanter. Het begint met inzicht. In de risico’s, de ontwikkelingen en denkbare maatregelen. Dagelijks hebben we te maken met nieuwe risico’s van uiteenlopende aard. Van een datalek tot brandschade door zonnepanelen, van aansprakelijkheid tot gehackt worden. Hoe gaat je gemeente daarmee om en hoe is dit in de organisatie geregeld? Dat zijn belangrijke strategische overwegingen die ook in de top van de gemeentelijke organisatie op tafel moeten liggen