Bij het na-isoleren van gebouwen moeten gemeenten, eigenaren, verhuurders en isolatiebedrijven rekening houden met de mogelijke aanwezigheid van vleermuizen en andere beschermde diersoorten. Gemeenten kunnen een ontzorgende rol spelen door een soortenmanagementplan (SMP) op te stellen om een (gemeentebrede) omgevingsvergunning te krijgen van de provincie.
In augustus 2023 heeft de Raad van State een streep gezet door de gangbare manier van isoleren van bestaande gebouwen. Daarbij werd onvoldoende rekening gehouden met diersoorten die zijn beschermd in de Omgevingswet. Deze uitspraak had enorme gevolgen voor de isolatieopgave. Daarom is een raamwerk ontwikkeld aan oplossingen:
Gebiedsdekkende omgevingsvergunning op basis van een SMP
Met een soortenmanagementplan (SMP) kan de gemeente een omgevingsvergunning aanvragen bij de provincie voor isolatie (en mogelijk ook sloop en nieuwbouw) in de hele (of delen van de) gemeente. Dan zijn er geen beperkingen voor woningtype en aantallen woningen. En inwoners en ondernemers hoeven geen individuele vergunning aan te vragen.
Lees meer over de gebiedsdekkende omgevingsvergunning op basis van een SMP
Pre-SMP-aanpak met tijdelijke omgevingsvergunning
Steeds meer provincies hebben pre-SMP-beleid opgesteld en kunnen een tijdelijke omgevingsvergunning aan gemeenten verlenen. Isolatie is dan alleen mogelijk onder specifieke voorwaarden en voor een beperkte hoeveelheid woningen.
Lees meer over de pre-SMP-aanpak
Tijdelijke landelijke aanpak Natuurvriendelijk isoleren (NVI)
Om te voorkomen dat de isolatie stil valt tot een (pre-)SMP klaar is, en om tegelijkertijd vleermuizen (en andere dieren) te beschermen, is de tijdelijke aanpak NVI afgesproken. Daarmee kan beperkt (minder dan bij de pre-SMP-aanpak) en onder voorwaarden worden geïsoleerd.
Lees meer over de tijdelijke werkwijze natuurvriendelijk isoleren
De onderstaande infographic vat de overeenkomsten en verschillen samen tussen de tijdelijke werkwijze natuurvriendelijk isoleren (NVI), de pre-SMP aanpak, en de gebiedsdekkende omgevingsvergunning op basis van een SMP.
Mogelijk vergunningsvrije isolatiemaatregelen
Er zijn verschillende isolatiemaatregelen die mogelijk vergunningsvrij en onafhankelijk van de 3 genoemde aanpakken uitgevoerd kunnen worden, tot een vergunning op basis van een SMP beschikbaar is. Bijvoorbeeld vloerisolatie of het vervangen van glas. Dit kan per provincie verschillen. Bespreek de mogelijkheden daarom met uw provincie.
eDNA als methode om vleermuizen op te sporen
eDNA is een opsporingsmethode om de aanwezigheid van vleermuizen in de spouwmuur aan te tonen dan wel uit te sluiten. Het rijk heeft eDNA begin 2025 als erkende maatregel in de Omgevingsregeling opgenomen. Op grond van nieuwe inzichten wordt de eDNA-regeling aangepast.
Neem contact op met uw provincie om te achterhalen hoe die met eDNA omgaat.
Uitvoeringstoets en inzet VNG
De VNG heeft signalen van gemeenten ontvangen dat het moeilijk is om hun taken voor soortenbescherming bij na-isolatie uit te voeren. Daarom is een uitvoeringstoets gedaan. Daaruit blijkt dat de aanpak soortenbescherming voor gemeenten uitvoerbaar is, mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan.
Lees meer over de uitvoeringstoets
De VNG blijft in de gesprekken met het rijk en het IPO benadrukken dat gemeenten voldoende in staat moeten worden gesteld om de taken uit te voeren die voortkomen uit de tijdelijke werkwijze NVI, pre-SMP-aanpak en SMP-aanpak. Zelf ondersteunen we gemeenten onder meer met een online spreekuur en via het forum.