Nederland heeft zich de afgelopen weken als één overheid gemanifesteerd. Ik heb respect voor de corona-aanpak van het kabinet en ik ben onder de indruk van de veerkracht van gemeenten om te doen wat nodig is. Als het moet, dan kan het. 

In deze eerste maanden in mijn nieuwe functie maak ik een ronde langs gemeenten. Ik ga, op gepaste afstand, met burgemeesters in gesprek over de effecten van de coronacrisis. De geluiden die ik in deze gesprekken hoor, lezen we ook terug in de enquête die wij onder onze leden hebben uitgezet. Gemeenten hebben drie grote zorgen: hun financiële positie, de sociaal-maatschappelijke gevolgen van de lockdown en de economische gevolgen van de crisis.

Veel gemeenten noemen de financiële zorgen als belangrijkste kwestie, en doen daarmee een duidelijk appel op de VNG. Onze agenda in de onderhandelingen met het kabinet is scherp en kraakhelder: we rekenen op een compensatie van de reële extra kosten die we als gevolg van de coronacrisis hebben gemaakt. Daarbij hameren we erop dat deze compensatie geen ‘plus’ op de begroting oplevert: het is compensatie. Dat wil zeggen dat bestaande tekorten hier niet mee vereffend worden. Onze harde eis is dat gemeenten er niet verder op achteruit mogen gaan. We maakten die afspraak met het Rijk. Gemeenten moeten namelijk ook in staat zijn om straks de boeggolf van bijvoorbeeld nieuwe bijstands- en WW-uitkeringen te kunnen dragen.

De nood is op veel plekken echt hoog

Los van corona was de financiële agenda al vol. We willen stabiliteit in de gemeentefinanciën, we willen dat de opschalingskorting van tafel gaat, we willen dat gemeenten hun verantwoordelijkheid in het sociale domein goed kunnen waarmaken, ook financieel, en we willen dat gemeenten voor nieuwe taken voldoende middelen krijgen.

In een crisis worden kwetsbaren extra kwetsbaar. Dat geldt ook voor gemeenten. Vóór de coronacrisis was er in Nederland een aantal kwetsbare gemeenten. Ná de acute crisis is hun positie nog steeds wankel. Voor die gemeenten, en voor alle gemeenten die het nog maar net redden, zullen we ervoor zorgen dat de afspraken met het Rijk worden nagekomen.

Want wat ik merk in mijn ronde door Nederland: de nood is op veel plekken echt hoog. Maar de afgelopen weken hebben me ook geleerd dat we er als overheid écht staan, ook in crisistijd. Om met de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving, die een zeer bruikbaar advies schreef, te spreken: het gaat om veerkracht en vertrouwen. Samen lossen we het op.