VNG Magazine nummer 13, 10 september 2021

Auteur: Leonard Geluk

Leonard Geluk Commentaar VNG Magazine

Bekaf na een lange dag wandelen in de bergen, zak ik ’s avonds in de kussens van een Italiaans hotelbed. De voeten genadig omhoog, het hoofd verzadigd van het weergaloze landschap. Wat is het Aostadal ongerept vergeleken met de Franse kant van de Alpen. Daar zagen we een paar dagen eerder vaak bulldozers aan het werk op de skipistes. De sturende hand van de overheid maakt een aanzienlijk verschil in de leefomgeving.

Op het nachtkastje ligt Moonshot van de Italiaans-Amerikaanse topeconome Mariana Mazzucato. Een paar bladzijden proberen, denk ik. Maar in deze behaaglijke toestand pakt het betoog me zo, dat ik het boek pas uren later wegleg. Mazzucato haalt op hoe president John F. Kennedy in 1962 aankondigde dat Amerika binnen tien jaar een man op de maan wilde zetten. ‘Het riskantste en gevaarlijkste en grootste avontuur dat de mens ooit heeft ondernomen,’ zei hij in zijn befaamde toespraak op Rice University. Acht jaar en 283 miljard dollar verder deed Neil Armstrong zijn giant leap for mankind.

Mazzucato beschrijft hoe in Amerika toentertijd de wetenschap, industrie en overheden de handen ineensloegen om het grootse plan te verwezenlijken. Dat lukte dankzij gedrevenheid, leiderschap en de overtuiging dat de overheid een belangrijke rol heeft te spelen in de vooruitgang. Mazzucato doet een appel op politici, wetenschappers en ondernemers om opnieuw de krachten te bundelen om de grote vraagstukken van nu – de klimaatverandering en energietransitie voorop – aan te pakken. Dat betekent breken met de ideologie van de teruggetreden overheid, die pas iets gaat doen als de problemen zich al onafwendbaar opdringen. Mijn gedachten gaan naar de rampzalige overstromingen van de Maas en de Geul een paar weken eerder, en naar hoeveel maatregelen voor klimaatadaptatie noodzakelijk zijn.

Problemen aanpakken en niet kruidenieren over geld

De overheid moet de regie nemen, durven langetermijninvesteringen te doen en werken aan vernieuwende samenwerking met de markt, de wetenschap en tussen overheden. Moonshot is een pleidooi voor de overheid als initiator van technologische doorbraken. Ze zijn nodig om de energietransitie betaalbaar te houden, en om onze manier van leven enigszins te behouden.

Het is of Mazzucato een nieuwe laag toevoegt aan de VNG-inbreng voor de komende jaren. Het is een shout-out naar ambitie, een bezield verhaal om klimaatbeleid praktisch mogelijk te maken. Voor mij geldt dit net zo voor de sociale vraagstukken. Overheden moeten problemen beetpakken, zonder te kruidenieren over geld. Samen aan het werk mét een fair gesprek over wat het gaat kosten. Nederland is economisch goed uit de coronacrisis gekomen, er valt te investeren en het is hard nodig. Graag beveel ik Moonshot aan. Voor op het nachtkastje van elke politicus die meedoet.

Leonard Geluk is algemeen directeur van de VNG, leonard.geluk@vng.nl, @GelukLeonard