Lokale partijen danken een flink deel van hun populariteit aan gebrek aan vertrouwen in de landelijke politiek. Onderzoek laat zien dat wie de politici in Den Haag wantrouwt, meer geneigd is op een lokale partij te stemmen bij gemeenteraadsverkiezingen. Het politieke wantrouwen zit diep bij de achterban van lokale partijen, waardoor deze groep zich in de landelijke politiek vooral voelt aangetrokken door de rechts-populisten van PVV, FvD, JA21 en een kleinere groep leunt naar de SP. De boosheid zit vooral bij oudere, blanke mannen die wonen in gebieden met een lagere verstedelijkingsgraad. Ze voelen zich sterk verbonden met hun buurt of woonplaats en hun stem dient om af te rekenen met ‘de buitenwereld’.
Er loopt een diepe kloof door Nederland. Anti-Haagse sentimenten vieren hoogtij in het zuiden, oosten en noorden. Het westen is ook gespleten. In Rotterdam en Den Haag wonnen populisten, maar in andere grote steden brokkelde de steun voor lokale partijen af. In Den Haag won Richard de Mos veel stemmen met zijn campagne tegen de nationale politiek die in zijn eigen stad huist. Den Haag is niet meer trots op de regeringszetel.
De overwinning van dit anti-Haagse sentiment is veel groter dan het stemmenaantal voor lokale partijen. Ruim de helft van de stemgerechtigden bleef thuis of ging ‘iets belangrijkers’ doen. Niet-stemmers lijken op boze burgers die het vertrouwen ‘in de politiek’ hebben verloren. Het sentiment is dat men niet meer kan rekenen op de overheid, want die luistert niet naar mensen zoals zij. Ze zijn zeker niet laag opgeleid, maar plaatsen zichzelf toch onderaan de sociale ladder. Er is een diep gevoel van verloren status en weggesmolten zekerheden. Ze willen trots zijn op hun land, maar dat is moeilijk. Er is te veel verloren gegaan.

Er loopt een diepe kloof door Nederland

Terwijl deze boze burgers respect eisen, hebben ze zelf weinig respect voor andersdenkenden. Hun mening telt, en moet even zwaar wegen als die van ‘zogenaamde experts’. Ze voelden zich bedreigd en beroofd van hun vrijheden. Tegelijkertijd hebben ze weinig moeite met het inperken van vrijheden van moslims. De helft van deze groep wil zich niet laten vaccineren. Vaak gebruiken ze vergezochte samenzweringstheorieën als rechtvaardiging voor het verwerpen van de medische wetenschap. Natuurlijk leunen ze op de wetenschap als ze hun boosheid via satellieten virtueel de wereld inslingeren, maar ‘dat is anders’.
De privacy, onze vrijheid tot demonstreren en vrije meningsuiting zijn voor hen belangrijk, maar online worden bedreigingen van andersdenkenden voorzien van een duimpje dat omhoog wijst.
Lokale partijen zullen de boze buitenwereld en hun leven niet veranderen. Dat weten de meeste kiezers ook wel, maar hun stem op een lokale partij is wel een belangrijke uitlaatklep.