VNG Magazine nummer 12, 30 augustus 2024

Tekst: Harald de Boer | Beeld: openmonumentendag.nl

Bij de organisatie van Open Monumentendag, jaarlijks in september, is de hulp van gemeenten broodnodig. Lokale overheden spelen een centrale rol in de bescherming van het erfgoed binnen hun grenzen, schrijft directeur Harald de Boer van Monumentenland.

Open Monumentendag

Bezoekt u in uw vrije tijd weleens een historische locatie? Bij de meeste mensen heeft dit een positieve invloed op hun welzijn. Molens, kastelen, kerken: het zijn allemaal stille getuigen uit lang vervlogen tijden. De liefde en aandacht die in het vakwerk zijn gestoken, verhalen van levens die erin geleefd zijn, brengen ons een vorm van rust en laten een diepe indruk achter. Monumenten vertellen verhalen over waar we vandaan komen, wie wij zijn en hoe we ons ontwikkelen. Bij grote veranderingen in onze leefomgeving biedt erfgoed bovendien herkenning en geeft het houvast en identiteit. Een baken in de storm van veranderingen. Investeringen in de historische omgeving verhogen veelal het gevoel van trots en stimuleren sociale verbindingen.

Monumenten voegen waarde toe aan onze maatschappij
 

We kunnen er niet omheen. Monumenten voegen op diverse vlakken waarde toe aan onze maatschappij  – denk aan verbinding, educatie, recreatie, herbestemming – en zijn het dus waard om bewaard, (her)ontdekt en beleefd te worden. Voor sommige dorpen en steden is dit vanzelfsprekend, voor andere is het een hele opgave. Hoe dan ook, er is hulp nodig om monumenten beleefbaar te maken. Als monumenten beleefd kunnen worden, ontstaat er cultureel bewustzijn en vergroten we het draagvlak voor de monumentenzorg.

Open Monumentendag 
Om ons waardevolle erfgoed bekender te maken bij het grote publiek, wordt jaarlijks in het tweede weekend van september de VriendenLoterij Open Monumentendag georganiseerd. Twee dagen lang openen de deuren van ruim vijfduizend monumenten en mag je gratis binnenkijken en je verwonderen over de schoonheid van deze erfenis. Hierdoor wordt de publieke belangstelling voor monumenten en het draagvlak voor monumentenzorg vergroot. Niet alleen openen monumenten hun deuren, er worden ook ontelbaar veel activiteiten georganiseerd: tentoonstellingen, rondleidingen, wandelingen en muziekvoorstellingen, maar ook veel activiteiten voor jongeren.

Open Monumentendag is met ruim anderhalf miljoen bezoekers het grootste culturele event van Nederland. Het tweedaagse evenement wordt georganiseerd door Stichting Nederland Monumentenland en krijgt handen en voeten door driehonderd lokale Open Monumentendagcomités in het hele land en 18.000 vrijwilligers tijdens het weekend. Een bijzonder grote operatie die al vroeg in het jaar begint. 

Open Monumentendag is het grootste culturele event van Nederland

Hier komt uiteraard veel bij kijken: monumenteigenaren benaderen, programma’s vormgeven, promotiemateriaal maken, websites bijwerken, et cetera. En daar is hulp bij nodig. Deze hulp is het hardst nodig in de vorm van gemeentelijke ondersteuning. Niet alleen omdat gemeenten vaak veruit de meeste capaciteit hebben om draagvlak te creëren en mensen in beweging te brengen. Maar ook omdat gemeenten een centrale rol spelen in de bescherming en instandhouding van hun erfgoed.

Meehelpen
Wij zien het als landelijke organisatie van Open Monumentendag dan ook als onze taak om wethouders en burgemeesters bewust te maken van de waarde van hun erfgoed, zodat zij meer ruimte geven aan de organisatie van Open Monumentendag in hun gemeente. Dat kan – buiten de belangrijke financiële bijdrage aan het lokale comité – ook een bijdrage zijn in de vorm van mensen die praktisch meehelpen bij de organisatie vooraf of tijdens het weekend. Ook op het gebied van promotie, communicatie en het facilitaire vlak kan veel steun worden geboden aan het lokale comité. Gemeenten spelen een cruciale rol in het succes van Open Monumentendag.

Monumenten houden de geschiedenis levend. Ze zijn het waard om behouden en beleefd te worden, voor deze generatie en de generaties die na ons komen.

Harald de Boer is directeur van Stichting Nederland Monumentenland, de landelijke organisator van Open Monumentendag.