Dat gezondheid moet worden meegewogen bij het inrichten van de leefomgeving, is de boodschap van Samenwerken aan de gezonde leefomgeving, de position paper die de VNG over dit onderwerp uitbrengt. Ik sluit me aan bij die boodschap. Juist op gemeentelijk niveau liggen hier veel kansen. Het is tijd dat we een gezonde leefomgeving integraal onderdeel maken van de ruimtelijke opgave waar we als gemeenten in Nederland voor staan.

In de toekomst groeit de behoefte aan een groene leefomgeving

De inrichting van de sociale en fysieke leefomgeving heeft grote invloed op onze gezondheid. Dat heeft de coronapandemie ons nog extra duidelijk gemaakt. Zo zijn we meer op onze directe woonomgeving aangewezen en werken we veel thuis. Geluidsoverlast, slecht geventileerde woningen met schimmelvorming of beperkte bewegingsruimte geven extra druk op de gezondheid en zijn reden voor toenemende stress. We hebben meer behoefte aan bewegen, ontspannen en ontmoeten in onze wijken en buurten. Mensen maken ommetjes, plannen wandelafspraken met koffie to go en gaan hardlopen en fietsen. En dan blijkt dat er niet altijd voldoende ruimte is op onze fietspaden en in onze parken.

Gelijke kansen
In de toekomst groeit de behoefte aan een groene leefomgeving, aan rustige plekken in de stad. De verschillen in gezondheid tussen bevolkingsgroepen nemen toe: ook voor je gezondheid maakt het uit waar je opgroeit en waar je oud wordt. Om inwoners gelijke kansen te bieden, is het belangrijk dat we werk maken van een gezonde buurt. Zowel in wijken met sociaal-economische problematiek als bij nieuwe gebiedsontwikkelingen.
De komende jaren gaat Nederland flink op de schop. Wanneer we de gezonde leefomgeving als een ontwerpopgave integraal aanpakken, hebben we de kans om tegelijkertijd te werken aan het toevoegen van groen, beperken van mobiliteit, minder geluid en minder fijnstof. Het klinkt misschien als een complexe opgave, maar juist omdat we veel investeren in de leefomgeving zijn er legio meekoppelkansen. Als we een straat openleggen vanwege nieuwe riolering of warmte, kunnen we gelijk rekening houden met betere verkeersveiligheid, extra bomen of een meer inclusieve inrichting. En de renovatie van sociale huurwoningen is een goede aanleiding om gelijk ook een groene openbare ruimte aan te leggen.

Zelf invloed
Als gemeente kunnen we een wijk gezonder maken door een park aan te leggen of door te vergroenen. Gemeenten kunnen gebiedsgericht en integraal werken aan een gezonde leefomgeving. Het is belangrijk dat we daarbij de kracht uit de samenleving gebruiken en aansluiten bij de behoeften van bewoners. Met participatie zorgen we ervoor dat inwoners zélf invloed hebben op hun eigen buurt.

We kunnen een wijk gezonder maken door te vergroenen

Tot slot is het belangrijk dat we zaken als hitte en afkoeling, beweging, ruimte voor sport en spel opnemen in de gemeentelijke Omgevingsvisie. Zo stimuleren we marktpartijen ook om met het thema aan de slag te gaan. Waar duurzaamheid inmiddels vanzelfsprekend onderdeel uitmaakt van gebiedsontwikkelingen, moet dat ook voor gezondheid zo zijn.

Gezondheid
Een gezonde leefomgeving is een omgeving die de mentale en fysieke gezondheid waarborgt, die gezond gedrag bevordert, die groen en veilig is en waar aandacht is voor milieukwaliteit en ontmoeting. Daarom: nu aan de slag met een gezonde leefomgeving, daar worden we allemaal beter van.

Martina Huijsmans (D66) is wethouder ruimtelijke ordening in Delft en lid van de VNG-commissie Ruimte, Wonen en Mobiliteit.