De coronacrisis heeft de digitalisering met ongeveer zeven jaar versneld. Werk en privé ging - waar mogelijk - digitaal door, en overheden en bedrijfsleven pasten zich daaraan aan. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen was er breed beduidend meer aandacht voor digitalisering dan ooit. De Tweede Kamer heeft dit jaar een nieuwe commissie Digitale Zaken geïnstalleerd. De VNG heeft de kans gekregen om het gemeentelijk perspectief onder de aandacht te brengen. Terecht, want digitalisering is chefsache en verdient politiek-bestuurlijke aandacht, in alle lagen van het openbaar bestuur. Dat merken gemeenten iedere dag. We vertrouwen erop dat ook bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 digitalisering een belangrijk thema wordt.

Hoe blijft u up-to-date?

De informatiesamenleving dendert immers door. Complexe vraagstukken vergen de inzet van slimme, vaak digitale oplossingen. Of het nu gaat om de energietransitie, de bestrijding van ondermijning of cybercriminaliteit, de stikstofproblematiek, publieke gezondheid: ze zijn allemaal in hoge mate afhankelijk van een succesvolle digitale transitie. Dat heeft betekenisvolle effecten op de gemeentelijke organisatie. Hoe blijft u up-to-date? Hoe geeft u die digitale transitie in eigen huis en ketens op een verantwoorde manier vorm? Heeft u de basis eigenlijk wel op orde, klaar voor de toekomst, weerbaar tegen een cyberaanval? 

Digitalisering is niet alleen een middel, maar ook het vraagstuk zelf

Technologische ontwikkelingen volgen elkaar in zo’n hoog tempo op dat het moeilijk kan zijn om de relevante trends van de irrelevante te onderscheiden. Daar komt bij dat digitalisering niet langer slechts het middel is om te komen tot maatschappelijke oplossingen, maar in toenemende mate het vraagstuk zélf vormt. De gemeentelijke bestuurders die voor dit rapport  zijn geïnterviewd vragen zich af of het eigenlijk wel oké is om al die camera’s op de stad te richten? Kan iedereen nog meedoen in deze gedigitaliseerde samenleving? Ga ik die deelscooters toelaten? En hoe denken de inwoners hier eigenlijk over? Hoe vertaal ik dit naar de gemeentelijke organisatie?

Handelingsperspectief bij complexe opgaven

Het Trendrapport Informatiesamenleving 2022 biedt gemeentebestuurders een selectie van maatschappelijke, technologische en organisatorische ontwikkelingen in de informatiesamenleving die komend jaar uw aandacht verdienen. In deze tweede editie staan de onderwerpen digitalisering en de democratische rechtsstaat, drukte meten met digitale technologie, digital twins, en duurzaam digitaal centraal. Het gaat daarbij om grote vraagstukken als: wat is het effect van digitalisering op de democratische rechtsstaat? Vervallen we met meer en meer metingen in de openbare ruimte niet in een surveillancestaat? En wat is er nodig om de digitale transitie met de groene transitie te verenigen? Dit rapport beoogt lokale bestuurders handelingsperspectief te bieden bij zulke nieuwe, complexe opgaven. 

Het jaar 2022

Het jaar 2022 wordt een belangrijk jaar voor de lokale informatiesamenleving. Niet alleen zijn er de gemeenteraadsverkiezingen en de daarop volgende lokale coalitieakkoorden, maar ook geraken we halverwege de looptijd van onze Digitale Agenda Gemeenten 2024. Dit Trendrapport is bedoeld om te duiden en reflecteren op ontwikkelingen in de informatiesamenleving. Net als bij de eerste editie van het Trendrapport Informatiesamenleving geldt: dit rapport maakt een selectie van thema’s die voor gemeenten van belang zijn, maar het is niet uitputtend. Mijn hoop is dat u zich vooral laat inspireren en activeren om het politiek-bestuurlijke gesprek over deze belangrijke thema’s te voeren. 

Franc Weerwind & Nathan Ducastel 

Franc Weerwind (links) is voorzitter van de VNG-commissie Informatiesamenleving, lid van het VNG-bestuur en burgemeester van Almere. Nathan Ducastel (rechts) is beleidsdirecteur Informatiesamenleving bij de VNG en directeur van VNG Realisatie.