Wanneer het gaat over de informatiesamenleving, dan gaat het ook over toekomstbeelden. Hoe kan onze toekomst eruit zien als digitalisering doorzet en nieuwe technologieën verder geïmplementeerd worden?

Vaak zien we in de kunsten de meest aansprekende pogingen om deze vragen te beantwoorden. Om die reden hebben wij een kleine selectie gemaakt van inspirerende boeken, films, documentaires, beeldende kunst en nieuwe media die aan het denken zetten. Uiteraard geldt daarbij: wees kritisch. Alle voorbeelden zijn slechts interpretaties van een (toekomstige) werkelijkheid, gemaakt door de kunstenaar.

Boeken

Privacy is Power: Why and How You Should Take Back Control of Your Data – Carissa Véliz (2021)

Op het moment dat je ochtends je telefoon controleert, geef je al gegevens weg. Voordat je zelfs maar je wekker hebt uitgeschakeld, zijn een heleboel organisaties gewaarschuwd dat je wakker werd, waar je sliep en met wie. Terwijl je het weer controleert, door je 'voorgestelde vrienden' op Facebook scrolt, breng je voortdurend je privacy in gevaar. Zonder je toestemming, of zelfs je bewustzijn, verzamelen techbedrijven informatie; locatie, likes, gewoonten, etc.,  en delen ze deze onderling. Ze verkopen niet alleen je gegevens. Ze verkopen de kracht om je te beïnvloeden. Zelfs als je ze expliciet hebt gevraagd om het niet te doen. En jij bent het niet alleen. Het zijn ook al je contacten. Digitale technologie steelt onze persoonsgegevens en daarmee onze kracht om vrije keuzes te maken. Om die macht en democratie terug te winnen, moeten we onze privacy beschermen.

In dit activistische boek roept Carissa Veliz op tot het einde van de data economie en stelt ze concrete, praktische oplossing voor hoe men dit te weeg kan brengen. Ze legt uit hoe beleidsmakers en inwoners grip terug kunnen krijgen op hun levens en gemeenschappen.


Artificiële intelligentie en de rechtsstaat: over verschuivende overheidsmacht, Big Tech en de noodzaak van constitutioneel onderhoud – Reijer Passchier (2021)

De opkomst van artificiële intelligentie (AI) waaronder machine learning maakt overheden en enkele grote techbedrijven nóg machtiger dan zij nu al zijn. Is onze constitutie daar klaar voor? Dit boek laat zien van niet. Het boek doet vervolgens suggesties voor constitutioneel onderhoud.

Onderscheidend is dat dit boek daarbij vooral focust op de constitutionele borging van rechtsstatelijke structuren Denk daarbij aan de trias politica, checks and balances, legaliteit en soevereiniteit. Is die borging AI-ready? En, zo niet, wat valt daar aan te doen?


Atlas of AI: The Real Worlds of Artificial Intelligence: Power, Politics, and the Planetary Costs of Artificial Intelligence – Kate Crawford (2021)

In Atlas of AI onthult Crawford hoe de wereldwijde netwerken die ten grondslag liggen aan AI-technologie het milieu schaden, ongelijkheid aanwakkeren en een verschuiving naar ondemocratisch bestuur aanwakkeren. Ze neemt ons mee op een reis door de mijnbouwsites, fabrieken en de enorme gegevensverzamelingen die nodig zijn om AI te laten werken. Hierdoor maakt ze zichtbaar waar ze ons in de steek laten en wat er moet worden gedaan.

Terwijl technische systemen een beeld van objectiviteit en neutraliteit presenteren, laat Crawford zien hoe ze zijn ontworpen om bestaande machtssystemen te bedienen en te intensiveren. Aan de hand van een decennium van origineel onderzoek laat ze zien hoe de nieuwe infrastructuren van AI de overtuigingen en perspectieven van een kleine groep mensen weerspiegelen, en hoe de belangen van de meerderheid ten kosten gaat van de belangen van deze groep.


Lees ook eens:

  • Mission Economy: A Moonshot Guide to Changing Capitalism - Mariana Mazzucato (Penguin Books Ltd., 2021)
  • Evil Online -  Dean Cocking en Jeroen van den Hoven (Wiley-Blackwell, 2018)
  • Ik weet je wachtwoord -  Daniel Verlaan (Das Mag Uitgevers, 2020)

Films, series en documentaires

Years and Years (2019)

Hoe overleven doodgewone mensen in de toekomst? De ambitieuze BBC-serie Years and Years laat ons zien hoe de familie Lyon uit Manchester van 2019 tot 2034 meedeinen op de realistisch-satirische golven van de toekomst. Een toekomst waarin Donald Trump herkozen wordt, robots de liefde bedrijven, mensen hun geest kunnen uploaden in de digitale ‘cloud’ en de naweeën van Brexit worden gevoeld. En ook een toekomst waarin een extreemrechtse populistische partij, onder leiding van Vivienne Brook (Emma Thompson) aan populariteit wint.

Inside (2021)

In ‘Inside’ geeft komiek Bo Burnham een impressie van een persoon die tijdens de pandemie niet alleen binnen opgesloten zit, maar ook in zijn eigen hoofd. Een belangrijk thema is wat het internet met de menselijke ervaring doet, zeker gezien het toegenomen gebruik van digitale kanalen tijdens de pandemie. In het lied 'Welcome to the internet' zet Burnham het internet cynisch neer in de persona van een charlatan die ‘everything, all of the time’ aan je wil verkopen – en daarmee je kostbare aandacht steelt. Eerder in de show vraagt hij zich af wat de dopaminerushes van sociale media met de gezondheid van kinderen doet. Burnham zelf brak overigens op 16-jarige leeftijd door als een van de eerste wereldwijde YouTube-sterren.

Bekijk ook eens

Beeldende kunst

The Book of Veles

The Book of Veles – Jonas Bendiksen

Fotograaf Jonas Bendiksen portretteert in The Book of Veles een Macedonisch stadje dat in 2016 bekend kwam te staan als epicentrum voor nepnieuws. Stukken grond die braak liggen, parken en grimmige buurten met rondzwervende bruine beren. Het boek kwam uit in april 2021, maar vijf maanden na publicatie blijken de foto’s in het boek gemanipuleerd. Bendiksen fotografeerde de stad, maar voegde daarna mensen en dieren aan de beelden toe. Alle mensen en dieren zijn bovendien door de computer gegenereerd, niet ‘echt’. En ook sommige onderdelen uit de foto’s kunnen toegevoegd zijn, Bendiksen laat in het midden wat nep en echt is.

Tentoonstelling fake me hard

Expositie: FAKE ME HARD – Atelier Van Lieshout (30 juni 2021 – 15 augustus 2021)

Op het snijvlak van kunst en technologie onderzocht FAKE ME HARD de complexe werkelijkheid van de 21ste eeuw met futuristische installaties van meer dan 40 artiesten, uitvoeringen en debatten. Bezoekers konden een griezelig landschap verwachten dat ze veilig kunnen binnentreden met een eigen nepprofiel. Bepalen algoritmen wat feit of fictie is? Worden menselijke narratieven langzaamaan irrelevant? Hoe overleven we de ‘post-truth’ samenleving? De artiesten stellen dat in tijden van populisme en deepfake-technologie het steeds moeilijker wordt om ‘echt’ van ‘nep’ te onderscheiden.

Nieuwe media

Documentaire The Secret Rules of Modern Living Algorithms

The Secret Rules Of Modern Living: Algorithms ( 2017) 

Algoritmes hebben een centrale positie in ons dagelijks leven. Echter, de meeste van ons zijn zich niet bewust van hun enorme reikwijdte en impact. Algoritmes kunnen worden gebruik voor legio aan verschillende toepassingen, maar hun werking, geschiedenis en logica is vaak niet inzichtelijk. Ze zijn de drijfveren achter onze digitale wereld en in The Secret Rules Of Modern Living: Algorithms neemt professor Marcus du Sautoy ons mee op een reis die laat zien hoeveel we rekenen op deze wiskundige formules.

Podcast the recieved wisdom

The Received Wisdom Podcast (2019-heden)

Zijn robots racistisch? Moeten we gene-editing reguleren? Zijn mensen gestopt met het vertrouwen van experts? Vergroot wetenschappelijk onderzoek ongelijkheid in de wereld?

The Received Wisdom is een podcast over hoe het potentieel van wetenschap en technologie te verwezenlijken door ‘the received wisdom’ (algemene kennis die voor waar wordt aangenomen, maar dat niet hoeft te zijn) te betwisten. Dr. Shobita Parthasarathy (University of Michigan) en dr. Jack Stilgoe (University College London) spreken met denkers en doener over de hele wereld over het ontwikkelen en besturen van wetenschappelijk en technologie om de wereld te verbeteren.

Luister ook eens: