Het gaat nog niet goed met het aandeel vrouwen in het lokaal bestuur. Van de gemeenteraadsleden is iets meer dan een derde (37 procent) vrouw, het aandeel vrouwelijke wethouders is nog lager: 28 procent. En als vrouwen actief zijn in het lokaal bestuur, lopen ze tegen nieuwe uitdagingen aan: de verlofregelingen bijvoorbeeld, die ondanks nieuwe voorstellen van het kabinet nog niet voldoende zijn. Of de veiligheid: vrouwen voelen zich onveiliger dan mannen zodra ze hun nek uitsteken in het publieke leven, vooral door de uitingen van vrouwenhaat die op sociale media gemeengoed zijn.
Voor VNG-voorzitter Sharon Dijksma, in het dagelijks leven burgemeester van Utrecht, was deze achterblijvende positie van vrouwen aanleiding om op 8 maart, Internationale Vrouwendag, een bijeenkomst te organiseren in het Haagse VNG-kantoor voor bijna tachtig topvrouwen: bestuurders, ambtenaren, ministers, Kamerleden. 
Is anno 2024 zo’n bijeenkomst nog nodig? Ja, vond Dijksma, want er is nog genoeg om voor te vechten. Niet alleen om het aandeel vrouwen in gemeenteraden en colleges op te krikken, ook buiten de muren van het gemeentehuis is nog sprake van ongelijkheid. De loonkloof bijvoorbeeld, vrouwen krijgen minder betaald dan mannen, voor hetzelfde werk. Nog altijd zijn veel vrouwen niet financieel onafhankelijk. En ja, als er dan toch een vrouw de baas is bij de VNG, grapte Dijksma, dan moeten gemeenten ook op dit punt maar eens een stap naar voren zetten.

Knokken

‘Als vrouwen moeten we elkaar keihard blijven steunen, door dik en dun’, zei ze in de toespraak waarmee ze de ‘vrouwentop’ opende. ‘Wij hebben recht op gelijkheid en gelijkwaardigheid. En daar wil ik, samen met jullie, keihard voor knokken.’
Juist een organisatie als de VNG zou zich volgens haar hier heel hard voor moeten inzetten. ‘Want de gemeenten zijn er pas voor iedereen, als ze die gelijkheid en gelijkwaardigheid altijd en overal uitstralen, en zelf een goede afspiegeling van de samenleving zijn.’ 
Goede voorbeelden van hoe het beter kan, zijn er zeker. Dijksma noemde het programma Weerbaar Bestuur, of stichtingen als Stem op een Vrouw en Gelijke Beloning. ‘Maar dat is niet genoeg, met alleen bewustwording winnen we de strijd niet. We moeten ook zélf aan de slag, in onze eigen omgeving. Hier zit een zaal vol vrouwen in cruciale posities, een zaal vol talent, persoonlijkheid en daadkracht. Wij kunnen verandering brengen.’

Actie

Er is werk aan de winkel, volgens Dijksma, die zelfs een actiedag niet uitsloot om het einde van de loonkloof te eisen, bijvoorbeeld op Equal Pay Day. Wanneer die jaarlijkse dag valt, verschilt per land en per jaar. Als de loonkloof groot is, valt Equal Pay Day vroeg in het jaar, naarmate de kloof kleiner wordt schuift de dag naar het einde van het jaar. Idealiter zou de dag op 31 december moeten vallen, in Nederland is het medio november.
Elly André, raadslid in Apeldoorn, was een van die talentvolle vrouwen die door de VNG was uitgenodigd. ‘Iemand zei eens tegen mij: jij hebt drie keer ongeluk, want je bent jong, je hebt een andere kleur en je bent vrouw. Dat moedigde mij juist aan om me uit te spreken. De manier waarop vaak over vrouwen in de politiek wordt gesproken of op X geschreven, mogen we niet normaliseren.’
André ging op haar negentiende de lokale politiek in, sinds november 2022 is ze raadslid namens D66. Haar ambities reiken verder, op de vraag van dagvoorzitter Merel Westrik of ze wethouder wil worden,antwoordde ze volmondig ja. ‘Er zijn zo weinig vrouwen van kleur in gemeenten, en vrouwen hebben zoveel talenten, ik wil laten zien dat het normaal is.’
Uit onderzoek blijkt dat in 2021 tien procent van alle tweets gericht aan vrouwelijke politici haat of agressie bevatten, vrouwen van kleur krijgen de meeste haat over zich heen. Het is vaak de reden waarom ze uit de politieke arena stappen.

Geen garantie

Er is wel een positieve trend zichtbaar, volgens Devika Partiman, directeur van Stem op een Vrouw. In vergelijking met de vorige raadsperiode steeg het aandeel vrouwen van 32 naar 37 procent. Maar zelfs als politieke partijen keurig om en om een vrouw en een man op hun kandidatenlijsten voor verkiezingen zetten, is dat geen garantie dat de samenleving vrouwvriendelijker wordt. Wat dat betreft noemde Partiman de huidige kabinetsformatie ‘niet hoopgevend’. ‘De partijen die met elkaar in gesprek zijn, hadden wel vrouwen op de lijst, maar in hun programma’s komt de positie van vrouwen nauwelijks terug.’
De vrouwentop zou wat Sharon Dijksma betreft een jaarlijks terugkerende gebeurtenis moeten worden. In ieder geval was een nieuw netwerk van invloedrijke vrouwen geboren. Dijksma had een ‘breed gevoelde saamhorigheid’ geproefd – en ‘actiebereidheid’ op weg naar Equal Pay Day.