In Zuid-Limburg heeft corona het samenwerken tussen gemeenten en ondernemers een flinke impuls gegeven. In overleg met ondernemers werken de gemeente Maastricht en de Economische Samenwerking Zuid-Limburg (ESZL, 14 gemeenten) aan een herstelplan voor de kortere termijn. Maastricht beraadt zich voor de langere termijn op vernieuwing van de economie. 

Het versterkte contact tussen de gemeente en ondernemers moet overeind blijven in de herstelaanpak, en ook bij de oriëntatie op vernieuwing en innovatie. Eigenaar Ton Harmes van de vermaarde boekhandel Dominicanen, tevens voorzitter van de Winkeliersvereniging VOC Maastricht (Centrum-West), vertelt over het GOC, het Gemeente-Ondernemers-Coronaoverleg, dat onmiddellijk na het begin van corona vorm kreeg. Gesproken werd over alles wat er collectief te regelen viel, zoals de routering van het publiek door de stad, openbare toiletten toen de winkels moesten sluiten, wat je moest doen als het te druk werd in sommige smalle straten, over ruimere terrassen en het maken van wachtvakken. 

‘We zaten samen in de shit, we moesten er wat van maken. We zaten met z’n allen aan tafel, de cultuurinstellingen, horeca en winkels. Je krijgt begrip voor elkaar en je gaat steeds meer de collectieve belangen benoemen.’ Van de Wouw vertelt dat in het GOC ook de gemeentelijke directie en het college aan tafel zitten. ‘Dit heeft een grote meerwaarde, we willen het graag in deze vorm behouden.’ Een resultaat van het overleg is onder meer dat Maastricht meedoet aan Testen voor Toegang.

We zaten samen in de shit, je moest er samen iets van maken

Ondernemers in Zuid-Limburg maken goed gebruik van adviesmogelijkheden bij het oriënteren op de toekomst van hun bedrijf. Het is 1 van de ondersteuningsmaatregelen van de Zuid-Limburgse gemeenten, gericht op economisch herstel na corona. Pieter-Paul van de Wouw, senior beleidsadviseur Economie en Cultuur van de gemeente Maastricht, vertelt dat de ESZL in de lockdown een grote enquête hield onder bedrijven. Waar hadden ondernemers behoefte aan?

‘Uit de respons (9%) was een duidelijke lijn te halen: bedrijven vroegen om de steunmaatregelen in te zetten op het terrein van belasting, huur, terrassenbeleid et cetera. Deze steunmaatregelen gaan nu naar de fase van herstel. We zien dat veel bedrijven zich bezinnen op hun verdienmodel, klopt dit nog voor de toekomst?’ De ESZL-gemeenten vertaalden de uitkomst van de enquête in acties. Bedrijven kunnen met aanzienlijke gemeentelijke subsidie een consultant inschakelen voor een economische analyse van hun bedrijf; een licht, middel of zwaar traject. Dit voorziet in een behoefte, 10% van de mkb-bedrijven zegt erin geïnteresseerd te zijn, vertelt Van de Wouw. ‘De winst zit in het expliciet maken van de product-marktcombinaties. Wat is kansrijk en welke activiteiten leveren minder op?’

Het dieptepunt

Voor de winkeliers was de lockdown van 14 december 2020 het dieptepunt, zegt Harmes. ‘Het was een week voor kerst, op die zaterdag draaien we de grootste omzet van het jaar.’ Hij zette met z’n mensen vól in op de verkoop via internet, waar loyale klanten gelukkig goed gebruik van maakten. Boekhandel Dominicanen heeft een trouwe achterban, Harmes denkt dat zijn zaak er bovenop komt. Maar hij hoort ook de verhalen van de kleine detaillisten. ‘Winkeliers lopen er niet mee te koop, maar vooral in de modebranche is er veel verborgen pijn; ze hebben 3 collecties niet kunnen verkopen. Ook voor de grote ketens ben ik er niet gerust op. Als de omzet aantrekt, ben je nog niet boven Jan, je moet de verliezen wegwerken en de kleine winkeliers kunnen bij de banken niet goed terecht.’

Financiering duurt lang, wij leggen geld op tafel

De gemeente speelt in op de financieringsbehoefte met het Kickstartfonds. ‘Ondernemers zijn vaak lang onderweg met hun financieringsaanvraag, wij leggen het geld op tafel om de periode van de aanvraag te overbruggen. Als het rondkomt, betaalt de ondernemer terug. Zo niet, dan neemt de gemeente het verlies,’ verklaart Van de Wouw. Het Kickstartfonds is een regionale activiteit van de ESZL. De meeste aanvragers komen uit de 3 steden: Maastricht, Heerlen, Sittard. 

Ondernemers die hun bedrijf moeten stoppen, krijgen begeleiding. Op het gebied van schuldhulpverlening en bij het zoeken naar een baan. Hoe bereikt de gemeente ondernemers met problemen? Van de Wouw vertelt dat de gemeente weliswaar een Ondernemersloket opende, maar dat werd niet goed gevonden. De mensen komen eerder bij de gemeente terecht via samenwerkingspartners, zoals ondernemersverenigingen, het IMK of de Kredietbank Limburg. ‘Het maakt niet uit wie je benadert, wij zorgen in de backoffice dat iemand op de goeie plek komt. We promoten het aanbod via alle partners, en we informeren ondernemers geregeld met een nieuwsbrief op 1 A4.’ 

Economische vernieuwing

Hoe ziet de gemeente Maastricht de vernieuwing van de economie op de langere termijn? Van de Wouw verwacht dat het online werken blijft. ‘Wij reageren daarop door meer ontmoetingsplekken te maken, of door bedrijven aan te trekken die ontmoeting en flexibel werken faciliteren.’

Daarnaast wil de gemeente zich richten op het aantrekken van startende bedrijven met groeipotentieel. Ze wil dit faciliteren met bedrijfsverzamelgebouwen waar startups tegen een lage huur terechtkunnen. ‘Maar, je kunt alleen van die lage huur profiteren als je actief meedoet aan een 3-jarig programma waarin we ontmoeting organiseren. De bedoeling is dat daar innovatie uit voortkomt.’

Onderdeel van het transitieplan is een scherper economisch profiel, dit wordt uitgewerkt in een nieuwe economische visie die eind dit jaar verschijnt. Maastricht profileert zich op de vitale binnenstad met al z’n culturele functies, podia, musea en opleidingen. De andere blikvanger is de Health Campus met alle bedrijvigheid die daarmee annex is. Dit gezondheidsprofiel wil Maastricht uitbouwen door er activiteiten aan te koppelen, zoals Eindhoven dit succesvol doet met de Brainport. ‘Stel, je wilt een evenement organiseren, dan faciliteert de gemeente het mede met als voorwaarde dat het wordt verbonden aan het thema gezondheid.’ In triplehelixsamenwerking met het onderwijs, bedrijven en de overheid moet Zuid-Limburg uitgroeien tot dé broedplaats van innovatie en bedrijvigheid op het gebied van gezondheidszorg.

Meer informatie