Het faciliteren van een vitale lokale economie is cruciaal in het streven naar brede welvaart binnen gemeenten. Ondernemers hebben te maken met transities op het vlak van duurzaamheid, energie, circulariteit, digitalisering en arbeidsmarkt. Gemeenten zijn een belangrijke aanjager van hiervan. Tegelijk staat de beschikbare economische ruimte onder druk, onder andere door de maatschappelijke wens voor 900.000 nieuwe woningen.
Een goede balans tussen wonen en werken is daarbij een belangrijk aandachtpunt. Gemeenten bepalen mede hoe de schaarse ruimte wordt ingevuld en de mate waarin economische bedrijvigheid daarin meegenomen wordt. Voor ondernemers zijn gemeenten de 1e overheid. Voor hen is het vaak nog ingewikkeld om de weg te vinden in de gemeentelijke dienstverlening. Gemeenten onderschrijven dat de dienstverlening vaak nog versnipperd is en werken er hard aan om deze af te stemmen op de behoefte van ondernemers. De VNG ondersteunt gemeenten bij het verbeteren/ontwikkelen van de dienstverlening, het verbinden van lokale en regionale stakeholders en het zijn van een stem in Den Haag.
De VNG werkt op 4 speerpunten aan een versterking van de gemeentelijke en regionale dienstverlening voor ondernemers:
Het brede mkb is goed voor zo’n 60 procent van de toegevoegde waarde en werkgelegenheid in het mkb. Zij leveren daarmee een belangrijke bijdrage aan de brede welvaart in onze gemeenten. Gemeenten hebben richting ondernemers als eerste overheid voor wat betreft het vestigings- en ondernemersklimaat een belangrijke rol: zorg dragen voor een vraaggerichte dienstverlening en heldere en goede regelgeving. Daarnaast is een toekomstbestendig MKB voor gemeenten van belang: niet alleen wat betreft de brede welvaart en werkgelegenheid maar ook wat betreft de uitvoering van belangrijke transities en grote maatschappelijke opgaven. Denk daarbij aan verduurzaming, energie, circulariteit en digitalisering.
De komende jaren neemt het belang van dienstverlening aan ondernemers alleen maar toe. De ondernemersvriendelijkheid, bereikbaarheid en toegankelijkheid van gemeenten moeten dan ook op orde te zijn.
De VNG ondersteunt gemeenten door in beeld te brengen wat het vraagt van de gemeentelijke uitvoeringskracht om ondernemers hierbij te ondersteunen en stimuleren. Naast het helpen van gemeenten bij het verbeteren en professionaliseren van de ondernemersdienstverlening, ligt de focus van de VNG op het verbeteren van regelgeving en het verminderen van (de beleving van) regeldruk voor ondernemers.
Actieagenda mkb-dienstverlening
De inrichting van de economie en het organiseren van ondernemersdienstverlening gebeurt bovendien steeds meer op regionaal niveau. De VNG is dan ook partner in de Actieagenda mkb-dienstverlening. Die heeft als doel dat de dienstverlening in het stelsel van samenwerkende overheden (o.a. Rijk, provincie, KvK, gemeenten) wordt afgestemd op de behoefte van ondernemers (link naar actieagenda)
Bijdrage VNG
De bijdrage van de VNG op het vlak van ondernemersdienstverlening bestaat daarmee uit:
- Belangenbehartiging voor en namens gemeenten met het oog op de rol van en uitvoeringskracht van gemeenten rondom verschillende thema's op het gebied van ondernemersdienstverlening en regeldruk. Een platform voor gemeenten te zijn om kennis uit te wisselen over ondernemersdienstverlening, transities en betere regelgeving. Daar worden ook best practices gedeeld en nieuwe ontwikkelingen geduid.
- Ondersteuning bij het verbeteren van de ondernemersdienstverlening, bijvoorbeeld in de vorm van handreikingen, bijeenkomsten en webinars, instrumenten en/of andere producten te ontwikkelen met, door en voor gemeenten.
Meer informatie
- Onderwerpspagina Breed mkb en innovatie
- Artikel/verkenning 'Minder regels? Meer regels geven de transities juist een impuls' (link volgt!)
Een gezonde arbeidsmarkt is essentieel voor gemeenten. We willen brede welvaart voor onze inwoners garanderen door onze primaire sociaalmaatschappelijke stelsels, zoals onderwijs, kinderopvang, zorg en publieke dienstverlening, kwalitatief op orde te houden. Ook is het hiervoor nodig dat we noodzakelijke transities – zoals energie en digitalisering – door kunnen maken. Tot slot, is het van belang dat het economische verdien- en innovatievermogen sterk blijft, zodat er (inclusief) werk is voor iedereen en we aan de oplossingen van morgen kunnen werken.
De belangrijke rol van gemeenten hierin is een combinatie van strategische belangen en wettelijke taken en wordt gevoed vanuit verschillende beleidsdomeinen.
- In (regionaal) economisch beleid is menselijk kapitaal belangrijk. Hiermee bestendigen we het verdien- en innovatievermogen en zorgen we voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Hiervoor hebben gemeenten geen wettelijke taak, maar nemen zij veelal vanuit strategische belangen een aanjagende, coördinerende en soms financierende rol aan.
- Daarnaast hebben (centrum- en regio) gemeenten een wettelijke taak in het kader van de wet SUWI en de participatiewet. De recentelijk aangekondigde hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur voorziet in een wettelijke verplichting van (centrum- en regio) gemeenten – samen met publieke en private partners – te werken aan regionaal arbeidsmarktbeleid.
Een samenhangend, sociaaleconomisch perspectief – waarin bovenstaande rollen in synergie met elkaar worden aangevlogen – kan elkaar versterken en de impact vergroten.
Daarom zet de VNG in op de volgende speerpunten:
- Een optimale allocatie van menselijk kapitaal vanuit een regionaal sociaaleconomisch perspectief
- De mogelijkheid van een leven lang (door)ontwikkelen van vaardigheden van inwoners
- Het bevorderen van duurzame inzetbaarheid
- Het aanjagen van (arbeidsbesparende) innovaties
Spanning op de arbeidsmarkt
Er staat een enorme spanning op de (regionale) arbeidsmarkt. Door het structurele tekort aan menselijk kapitaal staat het (regionale) economische verdien- en innovatievermogen onder druk staat en raken sociaal-maatschappelijke stelsels, zoals de zorg en onderwijs, ontwricht.
Het realiseren van maatschappelijke opgaven, zoals de verduurzaming, klimaatadaptie, energietransitie, digitalisering en woningbouwopgave, worden belemmerd en bemoeilijkt door de arbeidsmarktproblematiek.
De veranderende arbeidsmarkt betekent ook een verschuiving naar sociaaleconomisch beleid en een andere/nieuwe rol en mogelijkheden voor gemeenten, in samenwerking met het bedrijfsleven, onderwijs, sociale partners en andere stakeholders.
Elk talent telt
Daarbij weten we één ding zeker: we hebben de kwaliteiten van al onze scholieren, studenten, werkenden en (potentieel) werkzoekenden nodig. Elk talent telt. Een optimale samenwerking tussen overheid, ondernemers en onderwijs is hiertoe essentieel.
Bijdrage VNG
De bijdrage van de VNG bestaat hieruit:
- Belangenbehartiging die voorziet in een verbeterd rijk-regio arrangement op het gebied van human capital, zodat gemeenten/regio’s optimaal hun human capital beleid kunnen ontwikkelen en uitvoeren.
- We bieden een platform aan gemeenten om kennis uit te wisselen over hoe human capitalbeleid vormgegeven kan worden, wat best practices zijn of geleerde lessen en om gezamenlijk nieuwe ontwikkelingen te duiden.
- We ondersteunen met onze dienstverlening de gemeenten/regio’s in hun ontwikkeling en uitvoering van human capitalbeleid en de nieuwe/andere rol die gemeenten hierin spelen. Dit doen wij bijvoorbeeld in de vorm van handreikingen, webinars en/of andere producten te ontwikkelen met, door en voor gemeenten.
Meer informatie
Een tijd lang is er onvoldoende aandacht geweest voor het belang van bedrijvigheid in ruimtelijke ordening. Mede door de politieke prioriteit die wordt gegeven aan woningbouw is de economische functie de afgelopen jaren onder druk komen te staan. Dit terwijl (ruimte voor) bedrijven de basis is voor het verdienvermogen van Nederland.
Gewenste bedrijfsuitbreidingen of nieuwe vestigingen zijn niet zomaar meer mogelijk; door gebrek aan fysieke ruimte, maar ook door knelpunten in bijvoorbeeld het energienet, mobiliteit en milieunormen. Nu al zijn er regio’s waar de (ruimte)vraag van bedrijven groter is dan het aanbod.
Naar verwachting groeit de Nederlandse bevolking tot circa 19-20 miljoen mensen in 2050.1 Dit betekent niet alleen dat de vraag naar woningen en voorzieningen groeit, maar ook de vraag naar werkplekken. De VNG wil voorkomen dat straks iedereen wel een woning heeft, maar geen werk.
Daarnaast vraagt de beoogde transitie van de economie om extra ruimte. Als gemeenten werken wij aan ruimte voor werken en ondernemen, vanuit de visie om optimaal bij te dragen aan een toekomstbestendige leefomgeving en een duurzame economie.
Landelijke opgave
De VNG zet in op een economie die bijdraagt aan brede welvaart, aan maatschappelijke opgaven en het welzijn van burgers. Dit willen wij samendoen met provincies en het Rijk. De ruimtelijke ‘puzzel’ is immers een landelijke opgave waarbij gemeenten- en regio-overstijgende keuzes gemaakt moeten worden.
Bewuste rol van de overheid
Het behoud van voldoende bedrijfsruimte is dus essentieel voor een toekomstbestendige ontwikkeling van Nederland. Dit alles vraagt om keuzes en een bewuste rol van de overheid. In het position paper Ruimte voor werken en ondernemen leest u meer over de inzet van de VNG en de rol van gemeenten in dit vraagstuk.
Meer informatie
Onderwerpspagina Vitale binnensteden, dorpskernen en werklocaties
Economische ontwikkeling is bepalend voor onze welvaart en ons welzijn. Het zwaartepunt van deze ontwikkeling vindt plaats in de regio. Vanuit de VNG is daarbij het perspectief van ‘brede welvaart’ van toepassing: gemeenten zetten in op een eerlijke en innovatieve regionale economie die bijdraagt aan maatschappelijke opgaven en welzijn van burgers.
Gemeenten staan als 1e overheid voor ondernemers voor verschillende economische uitdagingen, zoals het gebrek aan ruimte voor economische activiteiten, een zeer krappe arbeidsmarkt en het faciliteren van ondernemers bij maatschappelijke transities. Binnensteden en dorpskernen hebben te maken met toenemende leegstand en werken hard om aantrekkelijk en leefbaar te blijven. Gemeenten kunnen deze vraagstukken niet alleen oplossen. Nauwe samenwerking met andere gemeenten, provincies en rijk is dan ook hard nodig.
Hoe divers ze ook zijn: regionale economieën zijn de beste bouwstenen voor een duurzame nationale ontwikkelstrategie. De VNG wil eraan bijdragen dat:
- Regionale economieën het beste uit zichzelf halen en hiermee het verdienvermogen vergroten
- Aantrekkelijk vestigingsklimaat met vitale binnensteden en leefbare kernen
- Toekomstbestendige arbeidsmarkten vormen met een wendbare en weerbare beroepsbevolking.
De VNG staat voor een versterking van de uitvoeringskracht van de regio’s met hun provincies om zo het verschil te kunnen maken, dichter bij onze inwoners en ondernemers.
Elke regio telt
Een eerlijke regionale ontwikkeling in het land is belangrijk. In het in 2023 verschenen rapport ‘Elke regio telt!’ roepen 3 adviesraden, de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli), de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) en de Raad voor het Openbaar bestuur (ROB) het kabinet op zijn regionaal beleid te wijzigen. De regionale verschillen in brede welvaart zijn namelijk groot en nemen toe. De VNG onderstreept het belang van de voorgestelde koerswijziging. De raden adviseren in het rapport ‘Elke regio telt!’ een nieuwe aanpak van verschillen tussen regio's dat het kabinet bij beleidskeuzes de nadruk niet alleen moet leggen op economisch rendement, maar ook op de gevolgen voor de samenleving en de leefomgeving in alle regio’s van Nederland. Het huidige rijksbeleid versterkt vooral regio’s die al sterk zijn.
De adviezen sluiten nauw aan bij de nieuwe verenigingsstrategie van de VNG waarin kansengelijkheid een prioriteit vormt. Algemeen directeur Leonard Geluk: ‘De VNG maakt zich hard voor een sterke lokale bestuurslaag, die zelf een stap naar voren zet en op essentiële punten het initiatief neemt. Effectieve regionale samenwerking is daarbij een belangrijk instrument. Het is heel goed dat dit rapport de toon zet voor beleid dat gemeenten en regio’s mede bepalen, in plaats van ondergaan.’
Lees meer over het rapport ‘ Elke regio telt!’
Actieagenda mkb-dienstverlening
De 'Actieagenda mkb-dienstverlening 2024-2026' helpt gemeenten om hun dienstverlening beter af te stemmen op de verwachtingen en behoeften van ondernemers. De VNG is nauw betrokken bij de Actieagenda. De agenda richt zich zowel op korte-termijnacties als op structurele versterking van de ondernemersdienstverlening, met een focus op het breed mkb.
De actieagenda werkt vanuit 40 economische regio’s rond grote – en middelgrote steden. Dat is een forse ambitie, zo’n 2.500 mkb’ers per regio. In 2024 is gestart met pilots in 6 regio’s met pilots, onder andere rond Sittard-Geleen en Zwolle. Samen leren we, boeken we resultaten die we in steeds meer regio’s toepassen.
De actieagenda bestaat uit 6 kansenkaarten:
- Laat ondernemersgemeenschappen bloeien
- Biedt vraaggerichte ondersteuning aan het midden- en kleinbedrijf
- Het ministerie van EZK pak de stelselverantwoordelijkheid
- Zet de uitvoerders in hun kracht
- Benut data als fundament van samenwerking en vernieuwing van dienstverlening
- Verhoog de kwaliteit en bereik van regionale mkb-ondersteuning
De actieagenda komt voort uit het advies ‘Dienstbare Dienstverlening’ van het Nederlands Comité voor Ondernemerschap en sluit aan op het kabinetsprogramma ‘Werk aan Uitvoering’ (WaU). De actieagenda is een gezamenlijk programma van het ministerie van EZK, de VNG, de G40, het IPO, de KVK, de RVO, ROM’s en MKB-Nederland.
Lees meer over de Actieagenda mkb-dienstverlening 2024-2026
Meer informatie
Onderwerpspagina Regionale economische samenwerking
Platforms en netwerken economie
Bekijk het overzicht van de platforms en netwerken van de VNG op het gebied van economie.