Heteren, een dorp met vierduizend inwoners aan de oevers van de Nederrijn, vraagt al langer om een dorpshart, weet Dimitri Horsthuis-Tangelder (GemeenteBelangen Overbetuwe). Hij is wethouder Ruimtelijke Ordening in Overbetuwe, waar Heteren onderdeel van uitmaakt. ‘Dertig jaar geleden al spraken de bewoners die wens uit en vijf jaar terug meldde de dorpsraad zich bij de gemeente,’ vertelt hij tijdens een kop koffie in de Huiskamer van Heteren. ‘Er waren wel winkels en wat andere faciliteiten. Maar die lagen, net als in andere dorpen, behoorlijk verspreid van elkaar. Een hart met gezelligheid, waar iedereen bij elkaar kon komen, ontbrak eigenlijk. Natuurlijk was er wel een school en voorheen ook een gemeentehuis. Maar met de herindeling was dat laatste ook niet meer nodig.’

Omarmd
Toen het te lang duurde en het proces aan alle kanten leek vast te zitten, zijn bewoners die rol zelf gaan oppakken. En met succes. Horsthuis-Tangelder wijst naar een afbeelding in het koffietafelboek over Heteren. Waar eerst een kale verrommelde vlakte was met een paar containers, is nu het gloednieuwe Hart van Heteren verrezen. ‘Het dorp heeft het heel mooi opgepakt. Samen met winkeliers en ondernemers overigens. Een initiatief dat wij als gemeente hebben omarmd. We doen met ze mee en we faciliteren hun plannen.’ Naast de samenwerking met de gemeente hebben de bewoners ook een beroep gedaan op de provincie en daarmee een mooi bedrag van in totaal 385.000 euro binnengehaald, waarvan 310.000 vanuit de Dorpendeal, een initiatief van de provincie Gelderland om de leefbaarheid in de dorpen te stimuleren (zie kader). ‘Het initiatief ligt dus echt bij de bewoners’, gaat Horsthuis-Tangelder verder. ‘En dat moet ook. Want een dorpshart gaat pas kloppen als het van de bewoners zelf is.’

Fijn vertoeven
Kloppen doet het Hart van Heteren inmiddels zeker. ‘Als je hier vroeger kwam, kon je niet eens gezellig een kop koffie drinken’, zegt Horsthuis-Tangelder. ‘Dan was je aangewezen op de supermarkt voor een blikje fris en een voorverpakt broodje. Nu is het voor iedereen, ook voor bezoekers en toeristen, fijn vertoeven in Heteren. Er zijn een pizzeria, een kapper, een dierenarts en een cadeauwinkeltje.’
En de Huiskamer van Heteren dus, met daarin de bibliotheek die haar intrek in het gebouw heeft genomen. Horsthuis-Tangelder: ‘De Huiskamer is echt dé plek waar het hele dorp kan samenkomen en je elkaar op een laagdrempelige manier kunt ontmoeten. Je kunt er koffiedrinken van Heterse koffiebonen, chocoladetaart eten van Heterse thuisbakkers en jam en muesli kopen van Heterse vruchten en noten. Maar je kunt er ook terecht met vragen over werk en financiën. En mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen er zelfs aan de slag. Meteen vanaf de start in februari dit jaar, hadden zich al een heleboel vrijwilligers gemeld om hier te helpen, onder meer achter de bar in de Huiskamer en in de bibliotheek.’

Samen
Bert van Putten is initiatiefnemer van Heteren Sociaal en voorzitter van Stichting Open Voor Jou en een van de drijvende krachten achter de plannen. Hij zegt: ‘Toen hier eind 2018 op de plek waar nu de Huiskamer van Heteren is, huizen gebouwd zouden worden, zijn we met een clubje mensen opgestaan. Dat was namelijk niet wat we wilden. We zijn ons hard gaan maken voor een alternatief. Uiteraard was er scepsis. De ontwikkelaar was niet blij met ons.
‘En aanvankelijk waren er ook aardig wat bewoners tegen. Een nieuw centrum dat in één keer uit de grond wordt gestampt, is dat nou wel zo’n goed idee? Maar gaandeweg kregen we steeds meer mensen en partijen mee. We hebben een goed verhaal op papier gezet, samenwerking gezocht met de gemeente.’
Zo werd de ontwikkeling van de huiskamer in steeds grotere mate ‘samen’ opgepakt, zegt Van Putten. ‘De huiskamer is echt het middelpunt van Heteren. Een plek waar verhalen worden verteld en opgeborgen. Met de inwoner als bindmiddel. Ik geloof dat die kracht ook wel echt zit in dat samen doen. En in het vertrouwen dat de gemeente in ons had.’

Zo’n huiskamer kan een enorme boost geven

Aantrekkende werking
Ook Kelvin Derksen, voorzitter van de dorpsraad in Heteren, is trots op wat is bereikt. ‘Historisch is het in dit soort dorpen vaak zo dat je vlak bij de kerk het dorpsplein met de dorpskroeg hebt zitten. In ons dorp is dat net even wat anders gegaan. Een centrale ontmoetingsplek hadden we niet. Terwijl dat toch zo belangrijk is voor de sociale samenhang hier in het dorp, en voor het behoud van de lokale ondernemers. Want die zorgen weer voor voorzieningen en voor steun aan verenigingen. Kortom, het heeft allemaal met elkaar te maken. Wij waren ervan overtuigd dat zo’n dorpskern een enorme boost zou kunnen geven aan dat alles. En dat is ook zo. In de Huiskamer kom je elkaar tegen, spreek je af voor een kop koffie en leer je je buren kennen. Dat is voor veel mensen fijn. Zeker in deze tijd, waarin iedereen toch wat meer op zichzelf is. Dat maakt het makkelijker om een helpende hand uit te steken of te accepteren als dat nodig is. Dat moet natuurlijk wel groeien, maar deels gebeurt dat ook al. Deze plek heeft echt een aantrekkende werking op mensen. De komende tijd willen we dat soort dingen nog meer faciliteren. Een repaircafé bijvoorbeeld. En iedere maand een activiteit op het plein.’

Participatie ten top
Heteren is door Overbetuwe aangewezen als plek voor grootschalige woningbouw, zegt wethouder Horsthuis-Tangelder. ‘In het hart van Heteren zijn twintig appartementen en veertien eengezinswoningen gerealiseerd en voor de komende tien jaar staan er nog duizend nieuwe woningen op het programma.
Ook dat draagt zeker bij aan het succes van ons project. Ondernemers zien dat en worden er enthousiast van. Een aantal heeft ook daadwerkelijk de stap gezet om zich te vestigen, erop vertrouwende dat het goed komt. In de toekomst verbeteren we de bestaande sportvoorziening en komt er een uitbreiding van het bedrijventerrein die gaat zorgen voor extra werkgelegenheid. Dit is natuurlijk participatie ten top. Want zonder de inwoners was het niet gelukt. Dan kun je als gemeente wel stenen plaatsen maar het hart gaat pas kloppen als de gemeenschap er volledig achter staat.’