De gemeente is de bestuurslaag die het dichtst bij de inwoners staat. Toch is de aansluiting op de leefwereld van de inwoners niet altijd vanzelfsprekend. Gert-Jan Segers: ‘Gemeenten zijn het gezicht van de overheid, zij willen het beleid menselijk maken. Helaas lukt dat niet altijd. Je ziet bijvoorbeeld dat inwoners verdwalen in de bureaucratie. Als je als inwoner niemand hebt die jou door alle regelingen van bijzondere bijstand en maatschappelijke opvang heen loodst, dan kan het heel ingewikkeld worden. Vandaar dat wij het voorstel hebben gedaan voor de éénloketbenadering. Zorg nou dat die kwetsbare mensen toch geholpen kunnen worden.’

Raadslid

Want dat is hoe de ChristenUnie naar gemeenten kijkt: dichtbij, aanspreekbaar en benaderbaar, óók voor de kwetsbare inwoners. De gemeente vormt de bestuurslaag die het sociale kapitaal van verenigingen, buurten en kerken als eerste kan mobiliseren. Segers: ‘Het is mijn politieke droom om ooit nog eens gemeenteraadslid te worden. Ik ben dat nooit geweest. Dat lijkt mij mooi omdat het zo dichtbij is. Je fietst eigenlijk door je politieke speelveld heen. Als er lokaal een issue is, kun je direct met de mensen gaan praten. Inwoners kunnen jou aanspreken met een heel concreet probleem en je kunt proberen daar iets aan te doen. Vanuit Den Haag zijn wij meestal veel abstracter bezig. En dat is eigenlijk niet waarom ik de politiek in ben gegaan. Ik zie mezelf meer als een volksvertegenwoordiger dan als een bestuurder.’

Armpjedrukken

Gemeenten hebben een belangrijke positie bij de aanpak van opgaven, maar ervaren zelf vaak onvoldoende (financiële) ruimte om invulling te geven aan die positie en de bijbehorende taken. Segers ziet ook dat de verhouding tussen Rijk en lokaal bestuur onder druk staat. ‘Als een Kamerlid op straat een wethouder of burgemeester tegenkomt, heeft hij bij wijze van spreken de neiging om een blokje om te lopen. Je wéét dat je wordt aangeklampt over het probleem waarmee ze zitten. Tussen Rijk en gemeenten is het eigenlijk steeds weer armpjedrukken over geld. De ChristenUnie vindt dat daarin een omslag moet komen. Want we hebben elkaar echt nodig.’

Gemeenten en Rijk zouden weer vanuit de inhoud het gesprek moeten voeren, vindt de lijsttrekker. ‘In plaats van dingen bij elkaar over de schutting te gooien, zoeken we naar een manier van samenwerken waarbij je bij elkaar over de schutting kijkt. Zodat je weet wat er aan de andere kant gebeurt. Voor gemeenten betekent dit dat er rust moet komen in de financiën. Het zou niet zo moeten zijn dat wanneer wij de aanschaf van een JSF uitstellen, gemeenten hun buurthuis moeten sluiten. Met die heftige schommelingen in de financieringssystematiek kunnen wij toch niet verwachten dat gemeenten hun begroting op orde krijgen. Daarnaast zou er meer ruimte moeten zijn om eigen middelen te vergaren, onder andere door middel van lokale belastingen. Dat geeft gemeenten veel meer armslag.’

Tussen Rijk en gemeenten is het steeds weer armpjedrukken

Menselijke maat

Eind vorig jaar verscheen een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) over de decentralisaties. Daaruit kwam het beeld naar voren dat gemeenten nog steeds niet voldoende in staat zijn om de taken in het sociaal domein naar behoren uit te voeren. Segers: ‘De ChristenUnie is op zich voorstander van de decentralisaties, al lag het tempo soms veel te hoog. Wij zien de kracht van het lokale en geloven dat gemeenten inderdaad dichter bij de inwoners staan. Maar dan moeten eerst die financiële problemen worden opgelost. Als uit het onderzoek naar de jeugdzorg blijkt dat er inderdaad grote tekorten zijn, dan moet dat geld erbij. Wie a zegt moet ook b zeggen.’

Jeugdzorg

Maar alleen geld erbij is niet genoeg, zegt Segers. Er moet ook gekeken worden naar de oorzaak van de groei van de jeugdzorg. ‘Wat is er in onze samenleving in hemelsnaam aan de hand dat zoveel jongeren een beroep doen op jeugdzorg? Voor jongeren van nu is het leven veel complexer geworden, ik zie dat ook bij mijn drie dochters. Ik vind dat wij daar als overheid een gezamenlijke taak in hebben, het is bijna een cultureel of levensbeschouwelijk vraagstuk.’

Segers vervolgt: ‘Het begint met wethouders met lef. Bestuurders die keuzes durven maken op basis van de situatie lokaal, die durven af te wijken van procedures. Soms moet je de rechtmatigheid loslaten ter wille van de menselijke maat. Maar daar is ook vertrouwen voor nodig, want wij kennen toch wel een bestuurlijke afrekencultuur. Als je als wethouder lef toont en er gaat toch iets mis, dan word je daarop afgerekend. Terwijl we die ruimte om te experimenteren zo hard nodig hebben. Soms moeten we dingen door de vingers durven zien, in het belang van onze inwoners.’