Het lijkt nog ver weg: de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022. Toch zijn gemeenten al druk bezig met de voorbereidingen. Daarom is dit een mooi moment om een goed voorbeeld te delen van wat je kunt doen om de verkiezingen inclusiever te maken.

In Assen was bij de laatste verkiezingen voor het eerst een ‘inclusief stembureau’ te vinden. Twee vrijwilligers hadden zich daar aangemeld als duo van iemand met een verstandelijke beperking én iemand zonder.

“Ik dacht: ik heb helemaal niets met verkiezingen.”

Anja Feenstra moest wel even nadenken toen ze de vraag kreeg of ze vrijwilliger wilde worden op een stembureau. “Ik wist niet zo goed of ik het moest doen. Ik dacht: ik heb helemaal niets met verkiezingen.”

Maar Anja houdt wel van uitdagingen. Ook leert ze graag nieuwe dingen. Dus in plaats van meteen nee te zeggen, besloot ze uit te zoeken wat verkiezingen precies inhouden. Wat Anja uiteindelijk overtuigde was een bezoek aan het toekomstige stemlokaal en het leuke gesprek dat ze daar had. “Ik voelde me op een gegeven moment best wel belangrijk.”

Anja’s gesprekspartner was Jean-Paul Aarsen. Jean-Paul was degene die haar had uitgenodigd om samen vrijwilliger te worden. Kort voor de verkiezingen was hij begonnen aan een nieuwe baan als projectleider Inclusie & Toegankelijkheid bij de gemeente Assen. Stichting Prokkel benaderde hem. Zij wilden meer ‘inclusieve stembureaus’ in Nederland hebben, waar vrijwilligers met een verstandelijke beperking én zonder als duo aanwezig zijn. Dit leek Jean-Paul een goed idee. Zo kwam hij bij Anja terecht.

Op het stembureau

Voordat Anja en Jean-Paul samen op het stembureau konden gaan zitten, kregen ze de nodige informatie. De collega’s van Jean-Paul van bureau Verkiezingen vertelden hen alles over wat je als vrijwilliger moet doen. De training die Anja en Jean-Paul kregen was speciaal voor hen op maat gemaakt.

Op de eerste dag van de verkiezingen zat het duo tussen 12.00 en 15.00 uur samen op het stembureau. Bij de stembus hielpen ze mensen om hun stembiljet op de juiste manier op te vouwen en in de stembus te stoppen. Ook wezen ze kiezers de weg; voetgangers moesten naar links en rolstoelers naar rechts.

Anja had een goede tip voor de burgemeester. Het leek haar handiger om pictogrammen neer te zetten met rolstoelers en voetgangers, om iedereen op deze manier de weg te wijzen. De mensen van bureau Verkiezingen zijn meteen aan de slag gegaan met het maken van zo’n bordje. Dit is tijdens de volgende twee dagen van de verkiezingen gebruikt.  

Andere vrijwilligers en kiezers reageerden positief op de aanwezigheid van Anja en Jean-Paul. Anja: “We kletsten met iedereen en kregen zelfs paaseitjes”. Jean-Paul had het gevoel dat ze “er even helemaal bij hoorden – heel prettig”.  

Er was veel interesse van media in het inclusieve stembureau. Anja en Jean-Paul werden geïnterviewd door NPO Radio 1 en door RTV Drenthe. Anja: “Die man van RTV Drenthe praatte alleen maar Drents”. Als nieuwe Drentenaar had Jean-Paul hier nog wat moeite mee: “Ik kon niet alles verstaan. Wel heb ik een nieuwe term geleerd: ‘op tjak’, dat betekent ‘op weg’ of ‘op pad’.”

Leuke en minder leuke kanten

Er zaten voor Jean-Paul en Anja veel leuke kanten aan samen vrijwilliger zijn op het stembureau. Jean-Paul vond het waardevol om van Anja te leren. Bijvoorbeeld dat bepaalde woorden die de gemeente gebruikt niet voor iedereen te begrijpen zijn, zoals ‘volmacht’. Jean-Paul: “Dat woord gebruikte ik heel vaak. Ik had er nog nooit bij stilgestaan dat dat bij iemand anders misschien niet bekend is.”

“Mensen met een verstandelijke beperking hebben vaak tips waar anderen niet op komen.”

 

Anja genoot ervan om een nieuwe ervaring op te doen, mensen te ontmoeten en kiezers te helpen. “Veel mensen kregen ruzie met het stembiljet. Iemand had dat ding zelfs helemaal opgerold! Ik kon praktische tips geven over hoe ze het goed in de bus konden doen. Daar kwamen veel leuke reacties op.”

Het enige wat minder leuk was aan de ervaring was de tijdsduur. Anja vond drie uur veel te kort: “Ik had er wel een hele dag willen staan of zelfs meerdere dagen. Bij de volgende verkiezingen wil ik zeker een hele dag vrijwilliger zijn.”

“Als stembureauvrijwilliger voel je je gewaardeerd, alsof je geen hoge pief hoeft te wezen om mee te mogen doen.”

Gemeenteraadsverkiezingen 2022

Anja en Jean-Paul zouden het goed vinden als er bij de volgende verkiezingen in alle gemeenten inclusieve stembureaus te vinden zijn. Anja: “Als mensen met een verstandelijke beperking kunnen wij ook gewoon dingen doen die anderen doen. Wij willen meer betrokken worden. Je voelt je dan gewaardeerd, alsof je geen hoge pief hoeft te wezen om mee te mogen doen.” Jean-Paul: “Het is belangrijk dat mensen hun talenten kunnen gebruiken. Vaak hebben ze dan tips waar anderen niet op komen.”

Jean-Paul heeft ook advies voor gemeenten die bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 Prokkelduo’s op stembureaus willen hebben. Hij raadt aan om al maanden voor de verkiezing ervaringsdeskundige inwoners te vragen of ze vrijwilliger willen worden.

Als een gemeente op tijd begint met mensen werven, kunnen de gemeente en de vrijwilligers samen bespreken welke rol het beste past. Zo hoeft niet iedereen de intensieve standaardcursus te doen, maar kunnen de vrijwilligers informatie op maat krijgen. Dit mag van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, zolang drie van de vier vrijwilligers wel de hele cursus hebben gedaan.

Een ander voordeel van op tijd beginnen is dat de gemeente dan een vrijwilligersbijdrage kan regelen. Dit krijgen stembureauvrijwilligers normaal altijd. Voor Anja lukte dat in Assen deze keer niet, vanwege de korte termijn.

Als gemeenten nog geen inwoners met een verstandelijke beperking kennen, kunnen ze die ontmoeten via de Landelijke Federatie Belangenbehartiging (LFB), door naar www.lfb.nu te gaan. De LFB is een organisatie door en voor mensen met een verstandelijke beperking, die door heel Nederland zit. Ook Anja is actief voor de LFB.

Anja en Jean-Paul nodigen gemeenten die aan de slag willen met inclusieve stembureaus uit om contact op te nemen als ze vragen hebben. Dit kan door Jean-Paul te mailen op j.aarsen@assen.nl. 

Anja Feenstra en Jean-Paul Aarsen bij het inclusieve stembureau in Assen
Bron: RTV Drenthe